Czcigodna Sł. B. Aniela Godecka: Listy do m. Anieli (15)

L i s t 600

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz II 4 B 1/1413

Odpis: mps AGMSCz II 4 B 1/1413

mps AWP II A XIV cz. 8 nr 1413

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed styczniem 1904 r.]¹

Pisała do mnie Filomena². Była w Lublinie więc ks. Kłopotowski³ uważając, że wy pozbyłyście się jej radził do Gertrudy⁴. Jej się tam nie podoba, widać wielką różnicę od was, ale ma żal do was, że tak z nią postąpiłyście i rodzina za nic nie pozwala ani pisać do was. Teraz jest w Warszawie i prosi o moją radę, ale zastrzega, aby tego nikt nie wiedział co pisze. Proszę Cię więc o odpowiedź czy rzeczywiście nie chcecie jej mieć i co mam jej radzić.

Boże błogosław

Na zdrowiu⁵ jest jej lepiej. Bardzo porządny list przysłała i po Bożemu.

¹ Z treści wynika, że list był napisany kiedy przełożoną generalną Zgromadzenia Sióstr Pocieszycielek Najświętszego Serca Jezusowego była m. Gertruda Zofia z Lipskich Krzymowska, czyli przed styczniem 1904 roku.

Tekst napisany jednostronnie na kartce kratkowanej formatu: 6,8 x 11 cm.

² Może chodzić o Filomenę Leokadię Markiewicz (ur. 1884 r.), 27 grudnia 1899 r. wstąpiła do Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 4 października 1901 r. rozpoczęła nowicjat. w 1902 r. wystąpiła.

³ Tj. ks. Ignacy Kłopotowski (1866-1931), w 1891 r. przyjął święcenia kapłańskie w Lublinie. Początkowo wykładał teologię w seminarium oraz zajmował się działalnością społeczną. Od 1905 r. zajął się pracą wydawniczą. Od 1908 r. stale przebywał w Warszawie, gdzie podjął pracę wydawniczą i duszpasterską. W 1920 r. założył Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Loretańskiej. Zmarł w opinii świętości.

⁴ Tzn. m. Gertruda Zofia z Lipskich Krzymowska, przełożona generalna Zgromadznia Sióstr Pocieszycielek Najświętszego Serca Jezusowego.

⁵ Akapit: "Na zdrowiu ... po Bożemu" – napisany na lewym marginesie pierwszej stronicy.

L i s t 601

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/676

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/676

mps AWP II A XIV cz. 4 nr 676

[Nowe Miasto n. Pilicą, początek stycznia 1904 r.]¹

1. Bardzo Cię proszę, abyś zaraz po wstaniu przeczytała to, co Ci przesyłam i napisała mi swoje zdanie o tym. Ciekaw jestem, czy zgodne będzie z moim. Zresztą nie zwykłem nic sam decydować, a teraz nie mam z kim innym o tym się naradzić.

2. I proszę, abyś mi zaraz to odesłała, bo ja nie wyjdę do konfesjonału do Łozińskiej², póki tego nie otrzymam, a ona jutro rano musi jechać, więc muszę ją załatwić.

3. Przy tym Gertruda³ chce się usunąć z przełożeństwa, a chce żebym tę Marię Klarę Łozińską naznaczył. Nie wiem, czy nie wypada skorzystać z tego żądania.

Boże błogosław

Dlaczego to nie wciągacie nauk o. Antoniego⁴ do książek z kazaniami. Elżbieta tego pilnowała, nawet nie wiedziałem, że trzy nauki przysłał w tym czasie dla braci⁵ i podobno Jolanta⁶ przepisywała. Powinny przepisywać do książki, a potem niech sobie bracia wypisują.

¹ Data ustalona na podstawie historii Zgromadzenia Sióstr Pocieszycielek Najświętszego Serca Jezusowego oraz życiorysu m. Gertrudy Zofii z Lipskich Krzymowskiej, która na początku stycznia 1904 r. zrzekła się przełożeństwa.

Tekst napisany jednostronnie na kartce formatu: 11,1 x 17,8 cm.

² Tj. m. Klara Maria Łozińska, która od stycznia 1904 do 26 lipca 1906 r. pełniła urząd przełożonej generalnej sióstr pocieszycielek.

³ Tzn. m. Gertruda Zofia z Lipskich Krzymowska.

⁴ Tj. o. Antoni Izydor Kajetan Wysłouch.

⁵ Tzn. członków Zgromadzenia Braci Sług Maryi Niepokalanej.

⁶ Tj. Jolanta Bronisława Muśkiewicz.

L i s t 602

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/219

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/219

mps AWP II A XIV cz. 2 nr 219

[Nowe Miasto n. Pilicą, początek 1904 r.]¹

Jeżeli te Ustawy są u matki² o. Antoniego³, jak pisze Teresa⁴, to trzeba prosić o. Antoniego, aby kazał przysłać, a jeżeli zaginęły, to możesz z Janiną⁵ ułożyć, to może te same mogłyby służyć i dla Lament⁶, bo one podobne zadanie mają, wpływać na dzięwczęta uczące się szyć itp.

Nie wiem o jakiej Marii z Warszawy⁷ pisze Janina, że chciałaby ją mieć Helena z Łodzi⁸. Zdaje się, że do Sług⁹ zamówiona.

Boże błogosław

Z Gumowską¹⁰ jak uważasz tak zrób. Ona na czas nieobecności o. Antoniego chce wyjechać widać. Pewno za nim będą jeździć i bruździć wszędzie.

Boże błogosław

¹ List pisany przed wyjazdem wiosną 1904 r. o. Antoniego Izydora Kajetana Wysłoucha na kurację do Heluanu, czyli na początku 1904 roku.

Tekst napisany dwustronnie na kartce liniowanej formatu: 6,4 x 10,5 cm.

² Tzn. Teofila z Butowt-Andrzejkowiczów Wysłouch (2^o voto: Frankowska, zm. 1907 r.).

³ Tj. o. Antoni Izydor Kajetan Wysłouch.

⁴ Tzn. Teresa Zofia Wińska (1850-1917), początkowo wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Wynagrodzicielek Najświętszego Oblicza, 1 kwietnia 1897 r. przeszła do Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 3 lipca 1897 r. została przyjęta do nowicjatu, 9 stycznia 1901 r. złożyła pierwsze śluby, a 19 kwietnia 1905 r. profesję wieczystą, Zmarła 18 lutego 1917 r,. w Częstochowie.

⁵ Może chodzić o Beatryks Janinę Wolską, pocieszycielkę.

⁶ Tj. Bolesława Lament, dnia 5 czerwca 1991 r. została w Białymstoku beatyfikowana przez papieża Jana Pawła II.

⁷Nie wiadomo, o kogo chodzi.

⁸ Tzn. Helena Miklaszewska (1875-1959) pochodziła z ziemiańskiej rodziny. W 1896 r. wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Pocieszycielek Najświętszego Serca Jezusowego, 24 września 1896 r. rozpoczęła nowicjat jako jedna z pierwszych sióstr. W październiku 1897 r. złożyła pierwsze śluby, a 19 sierpnia 1912 r. wieczyste. Spełniała obowiązki radnej generalnej. W latach 1911-1939 oraz 1945-1948 była przełożoną i dyrektorką liceum w Łodzi. Została przez papieża Piusa XI odznaczona orderem "Pro Ecclesia et Pontiifice" oraz w 1935 r. Złotym Krzyżem Zasługi przez władze państwowe. Wychowanki ufundowały ku jej czci tablicę pamiątkową w kruchcie kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Łodzi oraz płytę nagrobkową na cmenatrzu przy ul. Ogrodowej.

⁹ Może chodzić o Zgromadzenie Sióstr Sług Jezusa lub Zgromadzenia Sług Chorych.

¹⁰ Tzn. Ewelina Gumowska (z Leszczyńskich, I^o voto: Rościszewska).

L i s t 603

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/304

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/304

mps AWP II A XIV cz. 2 nr 304

[Nowe Miasto n. Pilicą, początek 1904 r.]¹

O. Antoni² prosił za Teresą Szmidt³, żeby służki za 30 rb. dały na jej kurację, a on będzie odprawiał Msze św. przez cały rok, a potem im odda, ale trzeba naprzód napisać ten list do jej brata⁴.

Do Jolanty⁵ napiszę, gramatykę przyślę, Karolinie⁶ obrazków nie dawałem chyba, że Elżbieta⁷ bardzo wynudziła. Niemira⁸ niech drukuje rubrycelle, tylko niech lepiej każe zeszywać i niech koniecznie 2 razy przysyła korektę po 2 arkusze na raz, bo przeszłego roku był o to proszony i nie zrobił i bardzo dużo błędów zostało, a rubrycellę każdy ksiądz co dzień przegląda, więc się zniechęcają takim niedbałym drukowaniem.

Boże błogosław

Wszystkie papiery dla Weroniki⁹, tylko książeczka francuska¹⁰ do Twego przejrzenia i osądzenia.

¹ Z treści wynika, że list był pisany przed kolejnym wyjazdem o. Antoniego Izydora Kajetana Wysłoucha do Egiptu, czyli na początku 1904 roku.

Tekst napisany jednostronnie na kartce kratkowanej formatu: 10,4 x 13 cm.

² Tj. o. Antoni Izydor Kajetan Wysłouch.

³ Tzn. Teresa Helena Schmidt (Szmidt), pochodziła z Warszawy. Wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Służek skierowana przez o. Honorata. Była jedną z pierwszych nowicjuszek nowootwartego 6 stycznia 1896 r. nowicjatu regularnego i otrzymała imię Teresa. W 1897 r. złożyła pierwsze śluby. Po czym m. M. Elżbieta Anna Stummer wybrała ją na mistrzynię nowicjatu i powierzono jej opieką nad nowicjuszkami. Wydaje się, że była raczej wicemistrzynią i czuwała nad zewnętrzną stroną życia nowicjuszek, a mistrzynią do spraw czysto zakonnych była nadal m. M. Elżbieta. W 1899 r. z powodu choroby została zwolniona z tej funkcji. Dnia 28 sierpnia 1901 r. odeszła ze Zgromadzenia.

⁴ Tzn. Józef Schmidt (Szmidt), brat s. Teresy (Heleny Schmidt/Szmidt).

⁵ Tj. Jolanta Bronisława Muśkiewicz.

⁶ Tzn. Karolina Kahl.

⁷ Tj. m. M. Elżbieta Anna Stummer.

⁸ Tzn. Stanisław Piotr Niemira, od 1883 r. prowadził drukarnię przy pl. Wareckim 4 w Warszawie.

⁹ Tj. Weronika Wiktoria Trojanowska, obliczanka.

¹⁰ Nie można ustalić, o jaką książkę chodzi.

L i s t 604

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/620

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/620

mps AWP II A XIV cz. 4 nr 620

[Nowe Miasto n. Pilicą, początek 1904 r.]¹

Boję się, aby Teresa Szmitówna² nie zrobiła jakiego głupstwa, jak nie odbierze prędko listu. Więc może będziesz łaskawa odpisać w ten sposób: że ja jestem na rekolekcjach i do nikogo nie wychodzę i nie piszę, że nie mam nie do niej, tylko do tych, co się wtrącają w nieswoje rzeczy i pogróżkami o pieniądze się domagają. Że proszę jej, aby teraz nie wyjeżdżała, aż się zupełnie wyleczy. Że o. Antoni³ prosił, aby pożyczyła od kogo 30 rb, które mu Mszami św. potem wynagrodzi, więc niech przyjmie te pieniądze i niech się leczy u doktora Rzeczniowskiego⁴. Może dwutygodniowa kuracja wystarczy dla niej, bo nie jest tak bardzo chora. A przedtem trzeba prosić służek, może by mogły albo dać te 30 rb albo pożyczyć, to o. Antoni im wróci, i posłać je, tylko nie wiem, komu je oddać, czy Teresie, czy komu takiemu, co by dopilnował, aby się leczyła, może kogo masz ze swoich, lub takie z którymi Teresa jest dobrze. Może Klara Rodziewicz⁵. Trzeba napisać, że ja bardzo proszę, aby się leczyła. Drugi list do o. Antoniego proszę zaraz wysłać, bo w tych dniach ma wyjechać z Krakowa do Kairu, to by list go nie zastał.

¹ Z treści wynika, że list był pisany przed kolejnym wyjazdem na wiosnę 1904 r. o. Antoniego Kajetana Wysłoucha do Egiptu, czyli na początku 1904 roku.

Tekst napisany jednostronnie na kartce liniowanej formatu: 13,3 x 20,8 cm.

² Teresa Helena Schmidt (Szmidt), pochodziła z Warszawy. Wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Służek skierowana przez o. Honorata. Była jedną z pierwszych nowicjuszek nowootwartego 6 stycznia 1896 r. nowicjatu regularnego i otrzymała imię Teresa. W 1897 r. złożyła pierwsze śluby. Po czym m. M. Elżbieta Anna Stummer wybrała ją na mistrzynię nowicjatu i powierzono jej opieką nad nowicjuszkami, Wydaje się, że była raczej wicemistrzynią i czuwała nad zewnętrzną stroną życia nowicjuszek, a mistrzynią do spraw czysto zakonnych była nadał m. M. Elżbieta. W 1899 r. z powodu choroby została zwolniona z tej funkcji. Dnia 28 sierpnia 1901 r. odeszła ze Zgromadzenia.

³ Tj. Antoni Izydor Kajetan Wysłouch.

⁴ Tzn. dr Leon Rzeczniowski, który w latach osiemdziesiątych XIX wieku był lekarzem w Nowym Mieście n. Pilicą.

⁵ Tj. m. Honorata Klara Rodziewicz, przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Westiarek Jezusa.

L i s t 605

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: brak

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/1309d

mps AWP II A XIV cz. 8 nr 1309d

[Nowe Miasto n. Pilicą, 14 marca 1904 r.]¹

Czym byłyby zgromadzenia pod zarządem ordynariuszy. Jednemu się nie podoba to, drugiemu to, trzeciego podbuntują nieprzychylni księża i w każdej diecezji co innego było, a tymczasem jest dekret Stolicy Apostolskiej² nie pozwalający biskupom nic zmieniać w zgromadzeniach, które są rozszerzone w innych diecezjach, chyba za porozumieniem się ze sobą.

Ksiądz biskup Kłopotowski³ zżymał się na mnie i chciał z sercanek jakąś "Obszczynę" urządzić pod kontrolą rządową, nie mogłem mu wyperswadować, że to jest to samo, co skasować Zgromadzenie. Zresztą iluż to biskupów się znajdzie, którzy by się chcieli zajmować zgromadzeniami. Większa część nie chce wiedzieć o niczym i według mego przekonania bardzo rozsądnie robią, bo gdyby wiedzieli, a rząd kazał im skasować, jako przeciwne prawu, to czybyż się znalazł który, coby się chciał oprzeć temu, albo stanąć w obronie, więc lepiej dla nich, jak mogą powiedzieć, że o niczym nie wiedzą. Przy tym, zależność od biskupów wymaga ciągłego odnoszenia się do nich, z każdymi obłóczynami, z każdą profesją i badaniem kandydatek, wszelkich funduszów, kontroli, obejmowanie domów, opuszczanie, wybory przełożonych itd. który by chciał się podjąć tego i czyby to było rzeczą możliwą w ukrytych zgromadzeniach.

Ja kilkakrotnie przedstawiałem to w Rzymie i w końcu przysłał mi ojciec generał zdanie teologów, że te zgromadzenia pod władzą zakonną zostają. Potem gdy o. Antoni⁴ był w Rzymie, przedstawił stan rzeczy u nas, wtedy kardynał kapucyn oświadczył, że mógłby wyrobić u Ojca świętego bezpośrednio pomijając Kongregację, aby te zgromadzenia należały pod kierunkiem zakonnym. Takie upoważniene otrzymała podobno Zamoyska⁵ w Zakopanem i jest swobodna. Żądał tylko, aby mu treściwie opisać wszystko. Ja zrobiłem, ale przyszło to na czas choroby i śmierci śp. Leona XIII⁶, więc obiecał mi ojciec generał⁷, że u nowego papieża⁸ przy pierwszej sposobności to wyrobi. Nie dawno pisałem ponawiając swą prośbę. Mówi o. Antoni, że o. Pius, kapucyn⁹, który zasiada w Świętej Kongregacji, ten który napisał objaśnienia do dekretu "Quemadmodum"¹⁰, jeszcze gorliwiej zajmuje się tą sprawą.

¹ Z treści wynika, że list był pisany po śmierci papieża Leona XIII, czyli po 20 lipca 1903 r.; na odpisie napisana data 14 marca 1904 roku.

² Chodzi o dekret Ecclesia Catholica uchwalony przez Kongregację Biskupów i Zakonników 21 czerwca 1889 r. został promulgowany 11 sierpnia tegoż roku. Dotyczył on powstałych w drugiej połowie XIX wieku zgromadzeń bezhabitowych uznając je za stowarzyszenia bez ślubów publicznych. Dekret ten odnosił się również do zgromadzeń założonych przez o. Honorata.

³ Tj. bp Bolesław Hieronim Kłopotowski (1848-1903). Po studiach w Żytomierzu i Petersburgu oraz święceniach kapłańskich (1872) profesor seminarium duchownego w Żytomierzu oraz profesor i rektor Akademii Duchownej w Petersburgu (1897). Dnia 2 sierpnia 1897 r. prekonizowany biskupem sufraganem łuckim i żytomierskim, 27 listopada 1897 r. przyjął sakrę biskupią w Petersburgu.

⁴ Tj. o. Antoni Izydor Kajetan Wysłouch.

⁵ Tzn. Jadwiga Zamoyska (1831-1923) żona generała Władysława Zamoyskiego (1803-1868). W 1882 r. założyła świeckie stowarzyszenie osób dążących do doskonałości. Pierwszy dom był w Kórniku k. Poznania, od 1890 r. w Kuźnicach-Zakopanem. Opublikowała: Zakład Kórnicki: Szkoła domowej pracy w Zakopanem, Poznań 1899; O miłości ojczyzny, Kórnik 1899, Kraków 1901³; O pracy, Poznań 1902; O wychowaniu, Poznań [po 1902]; Wykłady o wychowaniu, z. 1-4, Poznań 1902-1903 (zob. M. G r o d z i c k a, Niewiasta mężna. Jenerałowa Jadwiga Zamoyska, Katowice 1931; A. M a r c h e w k a, K. W i l k, C. W i l c z y ń s k i, Gwiazdy katolickiej Polski. Żywoty wielkich sług Bożych, pod red. K. Wilka, t. II, Mikołów 1938, s. 310-320 (Jadwiga Zamoyska (+1923)); J. Z i ó ł e k, Jadwiga Zamoyska (1831-1923), NP, 70 (1988) 31-74).

⁶ Papież Leona XIII zmarł 20 lipca 1903 roku.

⁷ Tj. o. Bernard Edward Christen z Andermatt (1837-1909), z prowincji szwajcarskiej, długoletni generał Zakonu Kapucynów (1884-1908); autor wydanego w wielu wersjach i językach życiorysu św. Franciszka z Asyżu: Leben des heiligen Franziskus von Assisi (Innsbruck 1898, 1902, 1922). W 1908 r. został mianowany tytularnym arcybiskupem Stauropolitańskim. Zob. H. F e l d e r, General und Erzbischof P. Bernard Christen von Andermatt und die Erneuerung des Kapuzinerordens, Schwyz 1943.

⁸ Dnia 4 sierpnia 1903 r. papieżem został wybrany Giuseppe Sarto z Riese-Treviso (1835-1914), który przybrał imię Pius X. Podczas swego pontyfikatu przeprowadził kodyfikację prawa kanonicznego, zapoczątkował odnowę życia eucharystycznego i liturgii, zmianę struktury urzędów Stolicy Apostolskiej, wzywał duchowieństwo do pogłębienia życia religijnego. W 1954 r. został kanonizowany.

⁹ Tj. o. Pius z Langogne Piotr Armand Błażej Sabadel (1850-1914), członek prowincji lyońskiej kapucynów, od 1898 r. konsultor Kongregacji Biskupów i Zakonników, w 1911 r. papież Pius IX prekonizował go na arcybiskupa tytularnego Kartaginy.

¹⁰ Mowa o dekrecie Quemadmodum z dnia 17 grudnia 1890 r. (ASS, 23 (1890/1891) 505-508; tłum. MPP, 1 (1906) 226-228 oraz Dekret „Quemadmodum”, Sandomierz 1919.

L i s t 606

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/105

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/105

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 105

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 1 kwietnia 1904 r.]¹

Załączam relacje Chudzyńskiej² z powierzonej jej sprawy naszego klasztoru. Zdaje się, że na tych obietnicach można opierać, a z drugiej strony obawiać się trzeba, żeby w razie jakiego zwycięstwa nie cofnięto wszystkiego.

Niechże moja Pani rozpisze do wszystkich kandydatów, na których można rachować, a nawet i do tych na których niewiele się rachuje, a mianowicie do Lińskiego³, do Szymanowskiego⁴, do ...⁵i którego tam Matka zna jeszcze; może do tego, co to matka jego umarła⁶, albo i do tego drugiego tutejszego⁷. Nie zapraszając ich tylko donosząc i pytając, czy czasem nie znają takich co by mieli powołanie, żeby to rozgłosili, wyjąwszy tego kleryka tutejszego⁸, bo on pewno na święta przyjedzie.

Do Toporskiego⁹ i Matulewicza¹⁰ nie ma potrzeby pisać, bo oni należą do Zgromadzenia Kapłanów (ale proszę o sekret) i nawet odmawiają do zakonu, jak Jakowskiego¹¹.

Każdemu napisać, że mamy osobiste ustne zapewnienie od p. Maksymowicza¹² i Podgoronikowa¹³, że wszystkich przyjmą, których tylko podamy, tylko żeby się śpieszyli z podaniem.

Więc, żeby kto chce, zrobił podanie do gubernatora piotrkowskiego¹⁴, że chce wstąpić i załączył metrykę chrztu, innych papierów nie potrzeba, według ukazu. Pan Maksymowicz pojechał do Petersburga, ale zanim przejdzie sprawa przez kancelarię, to wróci pewno na święta swoje.

Boże błogosław

Załączam także relację o ochronkach i wskazówki co do nauk i bardzo proszę, aby przełożone nie wymawiały, że to niepotrzebne, ale niech się zastosują do tej informacji. One wiedzą dobrze, czego wymagają dzisiaj.

Boże błogosław

Ojciec gwardian¹⁵ pozwolił, aby kościół z [Wielkiego] Piątku na Sobotę był otwarty całą noc. Prosiłem Brochockiej¹⁶, która z tym wystąpiła, aby uwiadomiła inne zgromadzenia.

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904, z treści wynika, że przed Wielkim Piątkiem czyli przed 1 kwietnia 1904 roku.

Tekst napisany dwustronnie w kolumnach na podłużnej kartce kratowanej formatu: 21,5 x 13,5 cm.

² Tj. m. Maria Józefa Chudzyńska, współzałożycielka Zgromadzenia Posłanniczek Królowej Serca Jezusowego.

³ Brak bliższych danych.

⁴ Tj. ks. Józef Szymanowski, ur. 23 sierpnia 1878 r., w 1905 r. został wyświęcony na kapłana w Warszawie; jako wikariusz parafii Babice przeszedł w szeregi mariawitów, w 1906 r. został zasuspendowany (zob. "Rola", 24 (1906), nr 9, s. 135).

⁵ Tu o. Honorat zostawił puste miejsce.

⁶ Chodzi o ks. Piotra Dembowskiego (1879-1970), urodził się w Nowym Mieście n. Pilicą. W 1897 r. wstąpił do seminarium duchownego w Sandomierzu, 1903 r. został wyświęcony na kapłana. Obowiązki wikariuszowskie pełnił w Staszowie, Iłży. W 1909 r. został rektorem kościoła św. Katarzyny w Radomiu. W 1915 r. przeszedł na probostwo parafii Wrzos. W latach 1925-1938 spełniał obowiązki dziekana dekanatu potworowskiego. W 1938 r. objął probostwo w Wierzbicy, a w trzy lata później w Kunicach. Po 23 latach pracy w tej parafii zrezygnował ze stanowiska proboszcza i osiadł jako rezydent najpierw w Górze Puławskiej, potem w Janowcu i Ćmielowie, gdzie zmarł.

⁷Tzn. ks. Jan Klimkiewicz ur. 14 grudnia 1877 r. w Nowym Mieście n. Pilicą. Po ukończeniu seminarium duchownego w Sandomierzu w latach 1905-1912 pracował w charakterze wikariusza w Kozienicach, Wąchocku i Radomiu. Przez kolejne 6 lat był prefektem proseminarium w Sandomierzu. Od 1916 do 1924 r. był proboszczem w Potworowie, następnie w Kozienicach, gdzie zmarł 23 października 1965 roku.

⁸ Tj. Stanisław Ciećwierz ur. 22 listopada 1884 r. w Nowym Mieście n. Pilicą. Po ukończeniu szkoły średniej w Warszawie wstąpił w 1902 r. do seminarium duchownego w Warszawie, które opuścił w 1905 r. , następnie udał się do seminarium w Kielcach. Dnia 14 marca 1908 r. otrzymał święcenia kapłańskie w Kielcach. Pracował na terenie diecezji kieleckiej, a po utworzeniu diecezji częstochowskiej pracował na jej terenie do 1956 roku. Jako emeryt poczatkowo przebywał w Częstochowie, a w 1966 r. przeniósł się do rodzinnego miasta, gdzie zmarł 1 października 1970 roku.

⁹ Tj. ks. Franciszek Toporski (1871-1944), działacz charytatywny na terenie Warszawy. Prowadził zakład opiekuńczo-wychowawczy dla chłopców przy ul. Grójeckiej 38 w Warszawie pod nazwą Izba Rzemieślnicza św. Antoniego, zwany popularnie "Antonianum".

¹⁰ Tj. ks. Jerzy Matulewicz (1871-1927), studiował w Akademii Duchownej w Petersburgu oraz we Fryburgu Szwajcarskim, gdzie zdobył doktorat. Wykładał w Kielcach. Współpracował z o. Honoratem w organizowaniu Księży Mariańskich. Zreformował Zgromadzenie Marianów. Od 1918 r. był biskupem w Wilnie. Dnia 28 czerwca 1987 r. został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II.

¹¹ Może chodzić o ks. Włodzimierza Jakowskiego (1876-1948). Po ukończeniu seminarium duchownego we Włocławku, w 1891 r. otrzymał święcenia kapłańskie w Petersburgu. Po powrocie do kraju pracował jako wikary w Pabianicach, gdzie dał się poznać jako duszpasterz robotników. Wskutek nacisku władz carskich został w 1904 r. przeniesiony do parafii św. Zygmunta w Częstochowie. W 1913 r. wstąpił do Zgromadzenia Marianów. Pracował we Włocławku, Warszawie, USA. Zmarł w Stockbridge.

¹² Tzn. Konstantyn Kławdijewicz Maksymowicz od 4 marca do 28 sierpnia 1905 r. generał gubernator warszawski.

¹³ Ivan Grigorjewicz Podgorodnikow od grudnia 1900 do 6 czerwca 1901 r. generał gubernator warszawski, następnie od 28 sierpnia 1905 do 14 lutego 1914 r. był zastępcą generała-gubernatora Gieorija Antonowicza Skałona i przejściowo pełnił jego obowiazki.

¹⁴ W latach 1904-1905 gubernatorem piotrkowskim był Michaił Wiktorowicz Arcimowicz, a od 1905 do 1914 Michaił Eduardowicz Jaczewskij.

¹⁵ Tzn. o. Feliks Leopold Edward Sadowski (1834-1916), w 1850 r. wstąpił do nowicjatu kapucynów w Lubartowie, w 1857 r. został wyświęcony na kapłana we Włocławku. Pracował kolejno w Nowym Mieście n. Pilicą, Warszawie, Zakroczymiu. Po kasacie klasztoru w Zakroczymiu w 1892 r. i przejściu zakonników do klasztoru w Nowym Mieście był do 3 września 1916 r. gwardianem, gdzie zmarł 9 października 1916 roku.

¹⁶ Tj. m. Klara Maria Brochocka (1878-1959). W 1894 r. wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Wspomożycielek Dusz Czyśćcowych (wpomożycielek), w 1897 r. złożyła pierwszą profesję. W latach 1900-1912 była przełożoną generalną Zgromadzania.

L i s t 607

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/248

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/248

mps AWP II A XIV cz. 2 nr 248

[Nowe Miasto n. Pilicą, po 12 kwietnia 1904 r.]¹

Nie pamiętm czy Ci posłałem ten list Leonii² z relacją audiencji w Rzymie³.

Introligatorzy zaczynają drukować zeszyty, czy to nie podziurawi papieru i przy oprawie potem nie będzie widoczne?

Boże błogosław

Aprobuję wszystko.

¹ Z treści wynika, że list był napisany po powrocie m. Honoraty Eleonory Ludwiki Motylowskiej i s. Antoniny Scholastyki Władyczko z pielgrzymki do Rzymu z okazji jubileuszu ogłoszenia dogmatu Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, co miało miejsce w kwietniu 1904 r., a audiencja u papieża Piusa X dnia 12 kwietnia 1904 r, list zatem był pisany po tej dacie.

Tekst napisany jednostronnie na kartce kratkowanej formatu: 6,8 x 10,3 cm.

² Tj. m. Honorata Eleonora Ludwika Motylowska.

³ Audiencja m. Honoraty Eleonory Ludwiki Motylowskiej i s. Antoniny Scholastyki Władyczko u papieża Piusa X miała miejsce 12 kwietnia 1904 roku.

L i s t 608

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/359

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/359

mps AWP II A XIV cz. 2 nr 359

[Nowe Miasto n. Pilicą, po 12 kwietnia 1904 r.]¹

Nie pamiętam, czy pisałem do Ciebie o tym, co mi doniosła Leonia², która widziała się z Ojcem Świętym³, który jej obiecał potwierdzenie, ale i o. Pius⁴ i ks. Symon⁵ radzili, aby się wstrzymać, póki się nie skończy sprawa księży mariawitów, która zły obrót bierze, aby się nie pomieszało jedno z drugim. Więc nie ma na teraz nic naglącego, a kłopot jest z przetrzymaniem dokumentów biskupów, którzy żądają, żeby je zaraz wywozić za granicę.

Boże błogosław

¹ Z treści wynika, że list był napisany po powrocie m. Honoraty Eleonory Ludwiki Motylowskiej i s. Antoniny Scholastyki Władyczko z pielgrzymki do Rzymu z okazji jubileuszu ogłoszenia dogmatu Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, co miało miejsce w kwietniu 1904 roku. Audiencja u papieża Piusa X odbyła się 12 kwietnia 1904 r., list zatem był pisany po tej dacie.

Tekst napisany jednostronnie na kartce liniowanej formatu: 6,8 x 10,4 cm.

² Tj. Honorata Eleonora Ludwika Motylowska.

³ Tzn. Pius X.

⁴ Tj. o. Pius Sabadel, kapucyn.

⁵ Tzn. abp Franciszek Albin Symon.

L i s t 609

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/824

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/824

mps AWP II A XIV cz. 5 nr 824

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 28 kwietnia 1904 r.]¹

To poślij Józefę² do Częstochowy, ale co będzie, gdy tamta także jej nie przyjmie?

Przeglądaj instrukcję Łucji³, ale mnie oddaj wcześniej w niedzielę, aby mógł poprawić. Pisz swoje uwagi na kajecie ołówkiem, a atramentem na papierze osobnym.

Boże błogosław

¹ Z treści wynika, że list był napisany za urzędowania m. Małgorzaty Łucji Szewczyk na stanowisku przełożonej generalnej, czyli przed 28 kwietnia 1904 roku.

Tekst napisany jednostronnie na kartce kratkowanej formatu: 6,7 x 10,5 cm. ² Tzn. Józefa Helena Pawelska (1867-1933), 2 lutego 1898 r. wstąpiła do Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 19 listopada 1898 r. zostyała przyjęta do nowicjatu, 8 lipca 1902 r. złożyła pierwsze śluby, a 27 lutego 1908 r. profesję wierczystą, Zmarła 6 listopada 1933 r. w Częstochowie.

³ Tj. m. Małgorzata Łucja Szewczyk, przełożona generalna Zgromadzenia Córek Matki Bożej Bolesnej.

L i s t 610

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/825

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/825

mps AWP II A XIV cz. 5 nr 825

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 28 kwietnia 1904 r.]¹

Zapomniałem, żem obiecał tej Józefie z Białegostoku² porozumieć się z nią. Taki jej zawód zrobiłyście, bo tak ją zapewniano, że będzie przyjęta, a teraz takie wybredne zrobiłyście się. A to jakaś dobra dusza się zdaje więc jeżeli nią pogardziłyście, to może byś porozumiała się z Ludwiką³, albo Klarą⁴, może by która z nich ją przyjęła. Ona przyrzeka, że będzie się starać nauczyć się szycia, czy haftu, czy innej roboty, jakie u Klary są. Bądź tak dobra i zajmij się tym, bo ona nie ma pieniędzy, aby dłużej bawić.

Druga rzecz, przeglądam już parę dni te Instrukcje Łucji⁵, pokiereszowały je tak, że trudno dojść do ładu. Pominąłem instrukcję matki generalnej, sądząc, że już je Elżbieta⁶ przeglądała, i zająłem się poprawką dalszych od 47 str. do końca. Przejrzałem, ale teraz się wziąłem do Instrukcji matki generalnej i widzę, że w niektórych miejscach sensu nie ma. Nawet w tych dawniej pisanych wziąłem ten pierwszy zaraz paragraf na str. 19 i trudno mi go skończyć. A one jutro rano jadą. Może przez ten czas, jak będę w chórze przejrzysz do końca ten § [paragraf] na str. 22, i następne, a może i początkowe, a o godz. 5 odeślesz mi, abym mógł je wyprawić.

Boże błogosław

Dawniej mnie Elżbieta w tych przeglądach wyręczała.

Ale⁷ poślij tymczasem po Ludwikę i Klarę, bo to trzeba dziś załatwić.

¹ Z treści wynika, że list był napisany za urzędowania m. Małgorzaty Łucji Szewczyk na stanowisku przełożonej generalnej, czyli przed 28 kwietnia 1904 roku.

Tekst napisany dwustronnie na kartce kratkowanej formatu: 9 x 10,8 cm. ² Może chodzić o Józefę Helenę Pawelską (1867-1933), 2 lutego 1898 r. wstąpiła do Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 19 listopada 1898 r. została przyjęta do nowicjatu, 8 lipca 1902 r. złożyła pierwsze śluby, a 27 lutego 1908 r. profesję wieczystą. Zmarła 6 listopada 1933 r. w Częstochowie.

³ Tj. m. Ludwika Waleria Gąsiorowska, przełożona generalna Zgromadzenia Córek Maryi Niepokalanej.

⁴ Tzn. m. Klara Maria Brochocka, przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Wspomożycielek Dusz Czyśćcowych.

⁵ Tj. m. Małgorzata Łucja Szewczyk.

⁶ Tj. m. M. Elżbieta Anna Stummer.

⁷ Zdanie: "Ale ... załatwić" – napisane na lewym marginesie pierwszej stronicy.

L i s t 611

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/833

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/833

mps AWP II A XIV cz. 5 nr 833

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 28 kwietnia 1904 r.]¹

One się tej Ustawy nie trzymają, tylko tej, co jest na str. 203 i do niej trzeba wszystko stosować. Nie trzeba wprowadzać matki prowincjalnej, tylko można przy pierwszej wzmiance o matce generalnej dodać w nawiasie (względnie prowincjalnej), albo w przypisku napisać: Jeżeli Zromadzenie rozszerzy się tak, że będą w nim matki prowincjalne, wtedy wszystko to, co tu się pisze o matce generalnej, stosować się będzie do prowincjalnej. Więc na teraz niech będą tylko matka generalna i matka domu.

Napisałem, że najlepiej, żeby Łucja², która jest mistrzynią była socjuszką Matki Generalnej Małgorzaty³.

¹ Z treści wynika, że list był napisany za urzędowania m. Małgorzaty Łucji Szewczyk na stanowisku przełożonej generalnej, czyli przed 28 kwietnia 1904 roku.

Tekst napisany jednostronnie na kartce kratkowanej formatu: 10,3 x 13 cm.

² Tzn. Łucja Magdalena Nagel.

³ Tj. m. Małgorzata Łucja Szewczyk, przełożona generalna Zgromadzenia Córek Matki Bożej Bolesnej.

L i s t 612

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/846

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/846

mps AWP II A XIV cz. 5 nr 846

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 28 kwietnia 1904 r.]¹

Możesz tak się urządzić jak zamierzałaś. Zawsze bezpieczniej jest, jak takie rzeczy są gdzie indziej, bo w razie strachów wszystkie są strwożone i spać nie mogą, i starają się przenosić.

Niech Cię Bóg błogosławi na tę rocznicę i na wszystko.

Łucja² z Oświęcimia upomina się o robotę. Może tam napotkasz przy przeglądaniu.

¹ Z treści wynika, że list był napisany za urzędowania m. Małgorzaty Łucji Szewczyk na stanowisku przełożonej generalnej, czyli przed 28 kwietnia 1904 roku.

Tekst napisany jednostronnie na kratkowanej kartce formatu: 7,1 x 13,4 cm.

² Tj. m. Małgorzata Łucja Szewczyk, przełożona generalna Zgromadzenia Córek Matki Bożej Bolesnej (serafitek).

L i s t 613

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/431

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/431

mps AWP II A XIV cz. 3 nr 431

[Nowe Miasto n. Pilicą, po 19 maja 1904 r.]¹

Nie można odmawiać ochron, powybierać z fabrycznych sposobniejsze i posłać do Chyliczek², a tymczasem obiecać na potem, że przyślemy.

Myślę, że ojciec gwardian³ nie będzie przeciwny temu, żeby takie nabożeństwo czerwcowe się odprawiło. Ale trzeba, żeby te pieśni ładne o Sercu Jezusa śpiewali i Litanię po podniesieniu tak, żeby się skończyła razem ze Mszą świętą. Można by dodać krótkie rozmyślanie po Mszy.

Ktoś⁴ mi oddał ten list, może każesz Idziemu⁵ poszukać tej osoby i dać jej rekolekcyjną książkę albo kazać przyjść do mnie.

¹ List napisany na odwrocie listu ks. B. Bretsznajdera z Łodzi skierowanego do o. Honorata dnia 19 (26) maja 1904 r., był więc pisany po tej dacie.

Tekst napisany ołówkiem jednostronnie na kartce formatu: 13,1 x 20,8 cm.

² Tzn. do członkiń Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusa, które prowadziły Szkołę Gospodarstwa Wiejskiego w Chyliczkach założoną w 1891 r. przez Cecylię Plater-Zyberk (Szkoła Cecylii Plater-Zyberkówny 1883-1944, Warszawa 1987; J. D u s z a, Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego w Chyliczkach, Warszawa 1991).

³ Tj. o. Feliks Leopold Edward Sadowski.

⁴ Akapit: "Ktoś... do mnie" – wpisany na drugiej stronicy między liniami listu ks. Bolesława Bretsznajdera (1864-1919), który w 1899 r. został wyświęcony na kapłana..

⁵ Tj. brat Idzi Andrzej Stępień.

L i s t 614

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/1241

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/1241

mps AWP II A XIV cz. 7 nr 1241

[Nowe Miasto n. Pilicą, po 19 lipca 1904 r.]¹

Upoważnienie udzielam i na wysłanie Alfonsy² niech Bóg błogosławi.

Można nie rachować a raczej nie wytrącać tego miesiąca.

¹ List został napisany po wstąpieniu do Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi Alfonsy Franciszki Śledzińskiej, czyli po 19 lipca 1904 roku.

Tekst napisany jednostronnie na kartce formatu: 6,3 x 10,3 cm.

² Tj. Alfonsa Franciszka Śledzińska, 19 lipca 1904 r. została przyjęta do nowicjatu Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. W tymże roku została wydalona.

L i s t 615

Do Siostry nieustalonej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/349

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/349

mps AWP II A XIV cz. 2 nr 349

Druk: PTA V s. 238 (fragm.)

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 września 1904 r.]¹

Pycha rozumu jest wtedy, gdy kto przekłada swoje zdanie nad starszych, upiera się przy nim, a najgorzej, gdy nawet Kościołowi nie wierzy i stąd herezja.

A pycha woli, gdy kto swą wolę przekłada nad wolę starszych, gdy jest nieposłusznym i upartym w nieposłuszeństwie, a najgorzej, gdy nawet nie słucha Kościoła ani Boga i przestępuje Jego przykazania. Różne są odcienia jednego i drugiego. Najlepiej w takim porównaniu do pychy o rozumie wytłumaczyć.

Mankietników² trzeba się strzec, bo bardzo są przesiąknięci.

Boże błogosław

¹ Z treści wynika, że list był pisany przed dekretem Stolicy Apostolskiej z 4 września 1904 r. polecającym rozwiązanie stowarzyszenia mariawitów i usunięcia Feliksy Kozłowskiej od kierownictwa księżmi i zakonnicami, czyli przed 4 września 1904 roku.

Tekst napisany jednostronnie na podłużnej kartce liniowanej formatu: 12,9 x 10,3 cm.

² Tzn. mariawitów.

L i s t 616

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/424

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/424

mps AWP II A XIV cz. 3 nr 424

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 września 1904 r.]¹

Trzeba koniecznie mieć sekretarkę. Można używać tych dodatków z Oficjum.

Boże błogosław

Czyś posłała pocztą list do Przasnysza, bo proszą o tę wiadomość. Co to za Humillianna² z Płocka, czy to ta sama, co była w Częstochowie podmistrzynią, bo jakoś inny charakter, ale tam wielka bieda u nich i długi.

Dlaczego to odesłały list do ks. Gołębiowskiego³. Widać do swego spowiednika się z tym udały.

Pamiętaj, że nie posyłać tego cenzurowanego zeszytu, tylko ten cienki, bo by go znowu drugi raz do cenzury podali. Mateusza⁴ do Petersburga przewożą i badać jeszcze będą, jako z partii jezuickiej.

Boże błogosław

¹ List był pisany przed dekretem Stolicy Apostolskiej z 4 września 1904 r. rozwiązującym stowarzyszenie mariawitów i usunięciem Feliksy Magdaleny Kozłowskiej od kierownictwa księżmi i zakonnicaami, czyli przed 4 września 1904 roku.

Tekst napisany dwustronnie na kartce kratkowanej formatu: 6,4 x 10,6 cm.

² Chodzić o Teresę Ziółkowską (1864-1942), w 1896 r. wstąpiła do Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 19 listopada została przyjęta do nowicjatu i otrzymała imię Humilianna, 21 listopada 1900 r. złożyła pierwsze śluby, a 9 czerwca 1906 r. profesję wieczystą. Zmarła 9 lutego 1942 r. w Nowym Mieście n. Pilicą.

³ Ks. Leon Gołębiowski (1867-1933) w 1891 r. wyświęcony na kapłana, wkrótce został profesorem i ojcem duchownym Seminarium Duchownego w Płocku, od r. 1899 był administratorem parafii Sikorz. W ostatnich latach XIX wieku zaczął sympatyzować z Feliksą Magdaleną Kozłowską (z. Marią Franciszką) Kozłowską (1862-1921), inicjatorką mariawityzmu, jawnie brał udział w ruchu mariawickim. W 1910 r. przyjął sakrę biskupią od starokatolików.

⁴ Chodzi o Mateusza Szczepkowskiego, drukarza.

L i s t 617

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/478

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/478

mps AWP II A XIV cz. 3 nr 478

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 września 1904 r.]¹

Nie wiem dlaczego nie poprawiłyście tego miejsca o papieżach u konwentualnych.

Proszę Cię, abyś przejrzała ten kajet naznaczony D. M.² i porównała z Dziennikiem Marii francuskim³, ale tylko od 12-go dnia, bo poprzednie dnie są tłumaczone przez M. Elżbietę⁴, i tylko modlitwy i ćwiczenia, a zresztą nic, bo widzę, że bardzo są niezrozumiałe. Co tam ciągle powtarza się "zbawiona" bez żadnego sensu, to pewno jest "witaj", czy "bądź pozdrowiona" i w innych miejscach chropowato.

Jest pilniejsza robota, niż Psalmy i Oczyszczenie Maryi, którą Ci przyślę, jak mi ten kajet odeślesz.

Jeżeli na chwilkę tylko to wyjdę do Tekli⁵ wkrótce po konwenckiej, a do innych wolałbym w niedzielę dopiero. Bardzo proszę Agnieszkę⁶ o nauczenie się łaciny. Chcę niedługo zacząć. Bardzo mnie zachęcał Gołębiowski⁷, a to fachowy człowiek.

Masz⁸ tę wadę, że jesteś bardzo pochopna do zmian. Jakże można przerzucać nowicjaty na nowo, kiedy teraz tak dobrze idą, bo i tam Humilanna⁹ musi dobrze prowadzić.

Wielką¹⁰ szkodę przewiduję z tego łączenia prowincji, a szczególnie nowicjatów. Wcale nie myślałem o tym, ale aby Angela¹¹ zastąpiła na jakiś czas Bernardę¹², a zresztą wszystko zostało jak było.

Boże błogosław

Tekst napisany dwustronnie na podłużnej kartce liniowanej formatu: 11,3 x 9 cm.

² Tzn. Dziennik Maryi.

³ Mowa o publikacji Piusa de Langogne S a b a d e l: Le Diurnal de Marie, 2 wol., Tournay 1889.

⁴ Tj. m. M. Elżbieta Anna Stummer.

⁵ Nie można ustalić, o kim mowa.

⁶ Tj. Agnieszka Bronisława Deresiewicz (1868-1912), 2 sierpnia 1891 r. rozpoczeła postulat, a 7 września 1892 r. nowicjat w Zgromadzeniu Małych sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 19 listopada 1894 r. złożyła pierwsze śluby, a 23 lutego 1903 r. profesję wieczystą. Zmarła 12 sierpnia 1912 r. w Łodzi.

⁷ Tj. ks. Leon Gołębiowski (1867-1933) w 1891 r. wyświęcony na kapłana, wkrótce został profesorem i ojcem duchownym Seminarium Duchownego w Płocku, od r. 1899 był administratorem parafii Sikorz. W ostatnich latach XIX wieku zaczął sympatyzować z Feliksą Magdaleną (z. Marią Franciszką) Kozłowską (1862-1921), inicjatorką mariawityzmu, jawnie brał udział w ruchu mariawickim. W 1910 r. przyjął sakrę biskupią od starokatolków.

⁸ Zdanie: "Masz ... prowadzić – napisane na lewym marginesie pierwszej stronicy.

⁹ Tzn. Teresa Ziółkowska (1864-1942), w 1896 r. wstąpiła do Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 19 listopada została przyjęta do nowicjatu i otrzymała imię Humilianna, 21 listopada 1900 r. złożyła pierwsze śluby, a 9 czerwca 1906 r. profesję wieczystą. Zmarła 9 lutego 1942 r. w Nowym Mieście n. Pilicą.

¹⁰ Tekst: "Wielką ... było" – napisany na lewym marginesie drugiej stronicy.

¹¹ Tj. Angela Stefania Irena Chmielowska.

¹² Tzn. Katarzyna Eleonora Gocławska (1867-1954), początkowo należała do Sióstr Imienia Jezus, którego założycielką była m. Frannciszka Maria Witkowska. Nastęnie była w gronie sióstr, które razem z m. Różą Anielą Godecką zaofiarowały się na służbę Bożą i zapoczątkowały Zgromadzenie Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 27 kwietnia 1891 r. została przyjęta do nowicjatu i otrzymała imię Bernarda. Dnia 12 maja 1893 r. złożyła pierwsze śluby, a 18 grudnia 1896 r. wieczyste. Od 1896 r. była prowincjalną w Łodzi. Zmarła 20 czerwca 1954 r. w Częstochowie.

L i s t 618

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/482

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/482

mps AWP II A XIV cz. 3 nr 482

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 wrzweśnia 1904 r.]¹

Ty sobie spokojnie na rekolekcjach rozkoszujesz się, a nie dbasz o to, że tamte w Libawie do ostateczności przychodzą. Trzebaż było chociaż listem ich zaspokoić. Nie wiem, ile już listów odebrałem i ciągle się o nich upominam. Nie wiem, co Wam do głowy przyszło posyłać tam siostry, gdzie nie ma fabryk i jeszcze takie słabe na duchu. Ta biedaczka² chce tu przyjechać, pewno o te klątwy chodzi, które nie śmie wyznać nikomu.

Boże błogosław

Tyś ją uważała tak dobrze, a oto co znosi niestosownie umieszczona. Od tercjarek niech się usuną. Widać ów ksiądz³ chce dla Kozłowskiej⁴ usposobić te służące.

Tekst napisany dwustronnie na kartce liniowanej formatu: 6,1 x 10,5 cm.

² Nie wiadomo, o kim mowa.

³ Nie można ustalić, o kogo chodzi.

⁴ Feliksa Magdalena (z. Maria Franciszka) Kozłowska, inicjatorka mariawitów.

L i s t 619

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/501

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/501

mps AWP II A XIV cz. 3 nr 501

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 września 1904 r.]¹

Odpisać², że Ojciec bardzo się gniewa i na p. Kozłowską³ i na księży⁴, co Cię bałamucą i na Ciebie, i wcale temu błogosławić nie chce, bo uważa to za pokusę diabelską i przepowiada, że będziesz tego żałować, ale my już nie chcemy Ciebie, żebyś drugim ducha nie psuła i zwalniamy od zgromadzenia, a od ślubów, to proś tych o zwolnienie, którzy Cię tak niesumiennie do tego upoważnili, abyś je łamała bez żadnego słusznego powodu⁵.

Niniejszy list został napisany na skutek listu s. Longiny Słowikowskiej, która pragnęła przejść do mariawitów.

Tekst napisany ołówkiem jednostronnie na podłużnej kartce kratkowanej formatu: 13,4 x 11,9 cm.

² W liście o. Honorat prosi m. Różę Anielę Godecką, by napisała list do s. Longiny Słowikowskiej.

³ Tj. Feliksa (według aktu urodzenia, a nie Felicja, jak można spotkać w niektórych tekstach) Magdalena (z. Maria Franciszka) Kozłowska (1862-1921).

W 1883 r. F. Kozłowska zetknęła się w Warszawie z ukrytymi zgromadzeniami o. Honorata Koźmińskiego. Za jego wiedzą wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek od Cierpiących (Przytulisko). Po dwóch latach opuściła Zgromadzenie. Następnie przebywała w innych zgromadzeniach założonych przez o. Honorata. W tym czasie bez ustalonych przyczyn zaniewidziała na prawe oko (Mariawici niesłusznie utrzymują, że z polecenia o. Honorata była wizytatorką jego zgromadzeń. Zob. Z dziejów Królestwa, Felicjanów 1974, s. 9). W 1888 r. założyła w Płocku kontemplacyjne Zgromadzenie Sióstr Ubogich św. Klary od Nieustającej Adoracji Ubłagania, mające głównie na celu ciągłą adorację Najświętszego Sakramentu. Zgromadzenie to prowadziło szwalnię i nawiązało kontakt z wieloma księżmi. W 1893 r. F. Kozłowska miała mieć objawienie, że powinna założyć zgromadzenie księży celem szerzenia specjalnego kultu Najświętszego Sakramentu i Najświętszej Maryi Panny (stąd nazwa mariawici). Pozyskała sobie spośród księży m.in. ks. Jana Michała Kowalskiego. Mariawici zaczęli zyskiwać zwolenników wśród księży z diecezji płockiej, warszawskiej, lubelskiej. W wielu parafiach ujęli sobie ludność, ponieważ nie pobierali opłat za posługi religijne. Wkrótce pod wpływem F. Kozłowskiej, jej rzekomych objawień i ubóstwienia przez wielu zwolenników doszło do zerwania z Kościołem katolickim. Stolica Apostolska dekretem z dnia 4 września 1904 r. (dekret w oryginale i w przekładzie polskim wydany został w Warszawie 28 listopada 1904 r. jako druk ulotny; P. B o r n i ń s k i, opublikował go w broszurce: Błędy fałszywej nauki głoszonej przez kapłanów zowiących się mariawitami i krótkie tych błędów wyjaśnienie, Płock 1906, s. 18-19 zaś K. K a n t a k zamieścił go w pracy: Mankietnicy i mankietnictwo, Poznań 1910, s. 80-82) przesłanym biskupowi płockiemu Jerzemu Szembekowi (1851-1905) poleciła rozwiązać stowarzyszenie mariawitów i usunąć F. Kozłowską od kierownictwa tak księżmi jak i zakonnicami. Pius X listem okólnym Tribus circiter (ASS, 39 (1906) 129-134 – tłum. zamieszcza: MPP, 1 (1906) 73-80; PKat, 44 (1906), nr 16, s. 1-2; nr 17, s. 241-243; nr 18, s. 257-259) z 5 kwietnia 1906 r. skierowanym do arcybiskupa warszawskiego i biskupów: płockiego i lubelskiego podtrzymał dekret z1904 r. i zagroził mariawitom ekskomuniką, zaś Kongregacja Świętego Oficjum dekretem z 5 grudnia 1906 r. (PKat, 45 (1907), nr 1, s. 2-3; K a n t a k, Mankietnicy i mankietnictwo, s. 97-99) rzuciła ekskomunikę na Feliksę Kozłowską i ks. Jana M. Kowalskiego oraz na tych wszystkich, którzy w ciągu dwudziestu dni nie zerwą z mariawitami. W tym czasie mariawici mieli w swoich szeregach 33 księży i około 44 tys. wiernych (Z dziejów Królestwa, s. 14). Rząd bardzo życzliwie odnosił się do mariawitów. W 1909 r. ks. Jan M. Kowalski został wyświęcony przez biskupa Utrechtu na pierwszego biskupa sekty i odtąd datuje się początek kościoła mariawickiego. W 1912 r. mariawici zostali zalegalizowani przez władze rządowe.

⁴ Tzn. mariawitów.

⁵ Po tekście m. Róża Aniela Godecka dopisała ołówkiem: "Chodzi tu o śp. s. Longinę".

L i s t 620

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/502

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/502

mps AWP II A XIV cz. 3 nr 502

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 września 1904 r.]¹

Zwykle każda gałąź ma swego protektora, jakiego sobie uprosi. Teraz naszym jest Agliardi², a felicjanki uprosiły sobie Vivesa³. Kętskie⁴ także mają Agliardiʼego. Tylko ten, co za czasów św. Franciszka był protektorem, późniejszy Grzegorz IX, kard. Hugolin był biskupem Ostieńskim⁵. Nie wiem o tym, aby Leon XIII⁶ był urzędowym protektorem zakonu naszego, chyba tylko III-ego Zakonu.

Szkoda, że nie słuchałaś kazania Kahla⁷, ale bardzo szkodliwe rzeczy mówił u służek, jeżeli to było echo ich wszystkich, to należałoby się ich bardzo wystrzegać zawsze.

Nie ma jeszcze odpowiedzi ojca generała⁸, tylko katalog felicjanek na ten rok. Kahl przyganiał, że teraz nie Boży jest u nich [służek] kierunek, tylko za Markowicz⁹ było dobrze i że nie będzie dobrze, aż oni się wezmą do nich. Pokazały się przeto ogon czy pazury złego dotąd pilnie ukrywane.

Boże błogosław

Tekst napisany ołówkiem dwustronnie na kartce formatu: 8,9 x 11,4 cm.

² Tj. kard. Antonio Agliardi (1832-1915), w 1855 r. przyjął święcenia kapłańskie. Od 1884 r. arcybiskup tytularny Cezarei Palestyńskiej i delagat apostolski w Indiach (do 1886 r.). W 1887 r. podsekretarz, od 1888 r. sekretarz Kongregacji do Spraw Międzynarodowych Kościoła. W 1894 r. jako legat papieża Leona XIII uczestniczył w koronacji Mikołaja II w Moskwie. W 1896 r. został kardynałem. W latach 1896-1915 protektor Zakonu Kapucynów.

³ Tj. Giuseppe Calasanzio Vives y Tutó (1854-1913), od 1869 r. kapucyn prowincji katalońskiej, w 1877 r. został wyświęcony na kapłana, w 1899 r. mianowany kardynałem, a w 1908 r. prefektem nowoutworzonej Kongregacji Zakonów (Zakonników), która powstała z Kongregacji Biskupów i Zakonników 29 czerwca 1908 r. na mocy Konstrytucji Apostolskiej Sapienti consilio (AAS, 1 (1909) 7-19). Był życzliwy zgromadzeniom o. Honorata.

⁴ Tzn. Mniszki Klaryski Kapucynki z Kęt.

⁵ Tj. Grzegorz IX, (Ugolino dei Conti di Segni, ok. 1155-1241), od 1227 r. papież.

⁶ Leon XIII (Vincenzo Gioacchino Pecci da Carpineto, 1810-1903); od 20 lutego 1878 r. papież.

⁷ Tzn. ks. Czesław Kahl (1878-1914). W 1897 r. wstąpił do Seminarium Metropolitalnego w Warszawie. W 1903 r. przyjął święcenia kapłańskie; był kolejno wikariuszem w parafiach archidecezji warszawskiej: Przybyszew (1904), Piątek (1905), Tarczyn (1906) i Raszyn (1906). Potem przystąpił do mariawitów otrzymując imię Maria Polikarp. Pracował w parafiach mariawickich: w Sobótce, Piątku, Małachowicach, Ozorkowie. Zmarł w Zgierzu (zob. Ks. Czesław Maria Polikarp Kahl, "Wiadomości Mariawickie", 8 (1914) 161-163, S. A d a m i e c, W siedemdzisiątą rocznicę śmierci i wspomnienie o śp. kpł. Czesławie Marii Polikarpie Kahlu, "Mariawita", 26 (1984) nr 11, s. 13).

⁸ Tj. o. Bernard Edward Christen, generał kapucynów.

⁹ Tzn. m. Eulalia Markowicz, która w latach 1882-1895 była przełożoną generalną Zgromadzenia Sióstr Służek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanej.

L i s t 621

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/505

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/505

mps AWP II A XIV cz. 3 nr 505

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 września 1904 r.]¹

Pokazuje się z listów sióstr, że i ks. Wiechowicz² tak samo ciągnął do Kozłowskiej³. Proszę Cię, abyś ostrożnie wszystkie przełożone ostrzegła, że ja im nie życzę powracać do nich, bo widzę, że już się zalecają.

Ks. Kowalski⁴ był u Magdaleny⁵ i mówił, że ma nadzieję, że za parę miesięcy będzie im wolno im służyć. Przykrzą sobie naturalnie bez dusz takich.

Boże błogosław

Tekst napisany jednostronnie na kartce formatu: 7,1 x 11,1 cm.

² Tj. ks. Bolesław Wiechowicz, mariawita.

³ Tzn. Feliksa Magdalena Kozłowska, inicjatorka mariawitów.

⁴Tj. ks. Jan Michał Kowalski, mariawita.

⁵ Może chodzić o m. Magdalenę Zofię Szczepkowską, przełożoną generalną Zgromadzenia Sióstr Wynagrodzicielek Najświętszego Oblicza.

L i s t 622

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/507

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/507

mps AWP II A XIV cz. 3 nr 507

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 września 1904 r.]¹

Szukając pewnych szczegółów w dziełach św. Bonawentury², znalazłem tamten list do księży³. Piszą mi z Warszawy, że już żadnego z nich nie ma, tak się Ksiądz Arcybiskup⁴ boi, że każdego, który przybywa pyta: "Czy ty, broń Boże, nie należysz do jakiego stowarzyszenia?". Z drugiej strony dowiaduję się z różnych stron, że nie tylko ks. Pągowski⁵, ale i Wiechowicz⁶ i Kowalski⁷ namawiali do Zgromadzenia Kozłowskiej⁸ więc trzeba się trzymać tego, aby ich unikać, póki się nie nawrócą.

Boże błogosław

Proszę o odesłanie "Żywotu Matki Bożej" o. Prokopa⁹, który do przepisania jednego ustępu posłałem kiedyś, a jest mi teraz potrzebny.

Czybyś¹⁰ Ty nie umiała zredagować tych 2-ch próśb, o które o. Łukasz¹¹ prosi, bo jednakże przyszło podobno z Petersburga, aby ich zostawić na teraz jak są.

Tekst napisany (na innym liście) jednostronnie na podłużnej kartce kratkowanej formatu: 13,4 x 10,5 cm.

² Może chodzić o dzieło św. Bonawentury w Żywot Pana naszego Jezusa Chrystusa w pobożnych rozważaniach zawarty, tłum. o. P[rokop Leszczyński] kapucyn, Kraków 1879; wyd. 2, Warszawa 1889; wyd. 3, Warszawa 1900.

³ Trudno ustalić, o jaki list chodzi.

⁴ Tzn. abp Wincenty Teofil Popiel.

⁵ Tj. ks. Józef Pągowski, mariawita.

⁶ Tzn. ks. Bolesław Wiechowicz, mariawita.

⁷ Tj. ks. Jan Michał Kowalski, mariawita.

⁸ Mowa o Zgromadzeniu Feliksy Magdaleny (z. M. Franciszki) Kozłowskiej

⁹ Chodzi o publikację: Prokop L e s z c z y ń s k i, Żywot Matki Bożej, t. 1-2, Kraków 1879.

¹⁰ Akapit: "Czybyś ... jak są" – napisany na lewym marginesie.

¹¹ Tj. o. Łukasz (Leopold Zaczyński, 1840-1918), w 1857 r. wstąpił do kapucynów w Lubartowie. W 1865 r. przyjął święcenia kapłańskie w Zakroczymiu. Pełnił obowiązki kaznodziei. W 1895 r. został przełożonym klasztoru w Łomży i był nim do skasowania w 1903 r. klasztoru; potem został rektorem kościoła pokapucyńskiego.

L i s t 623

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/729

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/729

mps AWP II A XIV cz. 4 nr 729

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 września 1904 r.]¹

Jest tu z Płocka brat ze szpitala², który list od Felicji Kozłowskiej³ przywiózł i miał jechać w tych dniach tam. Proszę zapytać braci⁴ o niego, może już wyjechał. Ja myślałem, że zaraz list [został] oddany. Felicja pisała, że złożyła swoją misję u nóg papieża⁵, że mają już innego pana i że papież im pobłogosławił, aby dalej tak żyli. A ja odpisałem, że szkoda, że nie zrobiła tego wtedy, jak posłuszeństwo od niej wymagało. Byłby wtedy pozór, że prawdziwie była rzecz Boża i że słyszałem trochę inaczej o nich, że ich z niczym odprawiono, dla braku od biskupów świadectwa.

Z Bielińskim⁶ byłyby ciągłe zatargi, lepiej się trzymać Rościszewskiej⁷. Czemuż nie wysyłasz do szpitali, kiedy ciągle o tym piszesz.

Boże błogosław

¹ Z treści wynika, że list był pisany przed dekretem Stolicy Apostolskiej z 4 września 1904 r. przesłanym biskupowi płockiemu Jerzemu Szembekowi, który polecał rozwiązać stowarzyszenie mariawitów.

Tekst napisany dwustronnie na kartce kratkowanej formatu: 6,6 x 10,5 cm.

² Nie można ustalić, o kim mowa.

³ Tj. Feliksa Magdalena Kozłowska, inicjatorka mariawitów.^.

⁴ Tzn. członków Zgromadzenia Braci Sług Maryi Niepokalanej.

⁵ Tj. papież Pius X.

⁶ Tzn. Jan Bieliński, lekarz w Nowym Mieście n. Pilicą.

⁷ Tj. Helena Rościszewska.

L i s t 624

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/735

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/735

mps AWP II A XIV cz. 4 nr 735

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 września 1904 r.]¹

Moje Matki i Dobrodziejki!

Zapóźno spostrzegłem się, żem się porwał na nieswoje rzeczy z tym dziełem o Pannie Maryi². Jeżeli z tymi początkowymi dniami, do których wziąłem tyle materiałów gotowych z dawnego wydania, tyle miałem utrudzenia i umęczenia w samym ich układaniu, i pomimo to za każdym razem spostrzegam coraz nowe usterki, to powtarzanki z powodu różnych dodatków, to nieporządek w układzie, to co powinno iść wprzód, to się dostało na późniejsze miejsce itp. to brak stylu, bo nie robiłem wiele poprawek, tłumacząc literalnie z pośpiechem, albo cudze tłumaczenia wskazując do przepisania, nawet niezgodności, a raczej sprzeczności spotykam. Zgoła że mnie opuszcza odwaga pomimo zyskanego błogosławieństwa od ojca generała³ i zachęty ludzi kompetentnych, jak był ks. Gołębiowski⁴. Otóż ostateczna nadzieja w Was. Proszę, abyście obie tj. i Róża⁵, i Jolanta⁶ przeczytały każdy arkusz, który do przepisania przyślę z pilną uwagą na te wszystkie rzeczy, o których wspomniałem i poprawiły co zauważycie potrzebujące poprawy i w końcu dały sumienne zdanie, czy to warto tyle lat na to obracać, i czy nie jest kuszeniem Pana Boga porywać się na to w tak późnym wieku tym bardziej, że widzę, że i wszystkie prawie pracownice, co mi miały pomagać w tym dziele, ustały.

Niech Was Duch Święty oświeci w tej rzeczy, bo nie mam do kogo się z tym udać. Grzybowski⁷ prawie się śmieje z tego. Antoni⁸ też nie zachęcał wcale jak spostrzegł, że to bez talentu się wydaje.

U mnie⁹ brudzą się te marki¹⁰, a w końcu ich nie przyjmą, może użyjecie je, boć ja do Was zwykle listy do markowania odsyłam.

Tekst napisany jednostronnie na kartce kratkowanej formatu: 13,3 x 20,9 cm.

² Mowa o publikacji: Czem jest Maryja.

³ Tzn. o. Bernarda Edwarda Christen.

⁴ Tj. ks. Leon Gołębiowski, wówczas sympatyzujący z mariawitami. Później do nich przeszedł.

⁵Tzn. adresatka – Róża Aniela Godecka.

⁶ Tj. Jolanta Bronisława Muśkiewicz.

⁷ Tzn. Michał Grzybowski.

⁸Tj. o. Antoni Izydor Kajetan Wysłouch.

⁹ Akapit: "U mnie ... odsyłam" – wpisany na lewym marginesie.

¹⁰ Tzn. znaczki pocztowe.

L i s t 625

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/794

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/794

mps AWP II A XIV cz. 4 nr 794

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 września 1904 r.]¹

Piszesz mi, że wszystkie mają robotę więc tylko 4 piszą, a gdzież reszta o których pisałaś? 5^a pewno Izabela² co inną książkę ma. Czyż więcej już nie ma nikogo, bo ja bym zawsze mógł przygotować dla każdej. Bardzo proszę, aby głowy sobie nie męczyć i trudne miejsca albo zupełnie pominąć i zapisać tylko, że są opuszczone, albo jeżeli tylko chodzi o kilka wyrazów to zrobić tak, jak Elżbieta³ robiła napisać je po łacinie, bo po cóż czas tracić na łamaniu głowy.

Nie wiem, co tak pocieszającego widzisz w tym, że Czesław Kahl⁴ jest w Jałcie. Obiecała mi Gumowska⁵ protekcję dla niego, ale jeżeli to nie spełni się, to wątpię, aby mógł wstąpić.

Boże błogosław

¹ Z treści wynika, że list pisany przed dekretem Stolicy Apostolskiej z 4 września 1904 r. rozwiązującym mariawitów.

Tekst napisany dwustronnie na kartce liniowanej formatu: 6,8 x 10,5 cm.

² Tj. Izabela Anna Wojciechowska/Woyciechowska (1860-1940). W 1894 r. wstąpiła do Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 18 grudnia 1894 r. została przyjęta do nowicjatu i otrzymała imię Izabela, 25 sierpnia 1898 r. złożyła pierwsze śluby, a 2 lipca 1903 r. wieczyste. Zmarła 25 stycznia 1940 w Nowym Mieście n. Pilicą.

³ Tzn. m. M. Elżbieta Anna Stummer.

⁴ Tj. ks. Czesław Kahl, kuzyn o. Honorata.

⁵ Tzn. Ewelina z Leszczyńskich Gumowska (I^e voto Rościszewska).

L i s t 626

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/800

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/800

mps AWP II A XIV cz. 4 nr 800

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 września 1904 r.]¹

Jakoś nie dobrze rozkładasz te osoby do spowiedzi, bo wiele niepotrzebnych przychodzi, a te co odjeżdżają jutro dopiero dziś piszesz, aż i tyle ich odrazu z generalnymi spowiedziami a nawet nie widzę zapisanych tej Felicji² i jej towarzyszek. Jakże tu dać radę odrazu.

Można posłać litanię do Płocka przez ks. Gołębiowskiego³, bo on razem z księdzem administratorem⁴ wyjeżdża na kurację. Ponownie kazałem prosić o brewiarzyk tercjarski⁵ dawny w którym była forma ślubu czystości, który powinna sama po Komunii świętej odnowić i ponowienie profesji niech sama zrobi albo z Marią z Pragi⁶.

W Libawie jest w tym nieporządek, ja mówiłem Małgorzacie⁷, aby się zajęła tymi, co ta z Pięknej⁸ się zajmowała, i po zakonnemu ich prowadziła, a teraz pojechała tam Marylska⁹, która była zamówiona jeszcze przed Małgorzatą tylko nie wiedziałem, czy się zbiorą na to. Wypada, aby Małgorzata odstąpiła ich i tylko fabrycznych pilnowała.

Boże błogosław

Te piątki to straszny zabobon i grzechem by byłoby, gdyby ktoś to praktykował lub przepisywał.

¹ Z treści wynika, że list pisany przed dekretem Stolicy Apostolskiej z 4 września 1904 r. rozwiązującym mariawitów.

Tekst napisany dwustronnie na podłużnej kartce kratkowanej formatu: 12,9 x 10,7 cm.

² Prawdopodobnie chodzi o Teofilę Wattson (1840-1912), była ona w gronie sióstr, które razem z m. Różą Anielą Godecką zaofiarowały się na służbę Bożą i zapoczątkowały 4 października 1888 r. Zgromadzenie Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 26 grudnia 1888 r. została przyjęta do nowicjatu i otrzymała imię Felicja. Dnia 15 grudnia 1892 r. złożyła pierwsze śluby, a 16 kwietnia 1896 r. profesję wieczystą. Zmarła 23 lutego 1912 r. w Nowym Mieście n. Pilicą.

³ Tzn. ks. Leon Gołębiowski (1867-1933) w 1891 r. wyświęcony na kapłana, wkrótce został profesorem i ojcem duchownym Seminarium Duchownego w Płocku, od 1899 r. był administratorem parafii Sikorz. W ostatnich latach XIX wieku zaczął sympatyzować z Feliksą Magdaleną (z. Marią Franciszką) Kozłowską (1862-1921), inicjatorką mariawityzmu, jawnie brał udział w ruchu mariawickim. W 1910 r. przyjął sakrę biskupią od starokatolków.

⁴ Może chodzić o ks. Wincentego Szymona Petrykowskiego.

⁵ Mowa o publikacji: Brewiarzyk tercjarski, w którym oprócz Reguły, jej objaśnień i pacierzy zakonnych zamieszczone jest nabożeństwo szczególnie dla braci i sióstr zakonu pokutującego świętego Ojca Franciszka, pod zarządem ojców kapucynów zostających. Staraniem pobożnych osób Trzeciego Zakonu uskuteczniony, a przez jednego z kapłanów św. O. Franciszka wydany. Warszawa 1956.

⁶ Tzn. Maria Cyklar (Cyklarz), która podpisywała się Maria z Pragi.

⁷ Tj. Anna Zembrzycka (1867-1950), początkowo należała do Zgromadzenia Córek Najczystszego Serca Najświętszej Maryi Panny, którego założycielką była m. Paula Paulina Anna Malecka. Następnie była w gronie sióstr, które razem z m. Różą Anielą Godecką zaofiarowały się na służbę Bożą i zapoczątkowały Zgromadzenie Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 7 grudnia 1889 r. została przyjęta do nowicjatu i otrzymała imię Małgorzata. Dnia 15 sierpnia 1892 r. złożyła pierwsze śluby, a 20 lutego 1895 r. profesję wieczystą. Zmarła 3 kwietnia 1950 r. w Nowym Mieście n. Pilicą.

⁸ Mowa o Zgromadzeniu Sióstr Posłanniczek Najświętszego Serca Jezusowego, które miało swój dom w Warszawie przy ul. Pięknej 24. Nie można ustalić o kogo chodzi.

⁹ Tzn. m. Paula Aniela Pągowska, przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Najświętszego Imienia Jezus (marylek).

L i s t 627

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/939

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/939

mps AWP II A XIV cz. 5 nr 939

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 4 września 1904 r.]¹

Najlepiej posłać proboszczowi czy dziekanowi sochaczewskiemu² dodając, że pewno dla tego kazał tu oddać pieniądze, że tu zostawiła swoje testamenta. Może się z nią porozumie, albo rodzinie odda, żeby wiedzieli jaka ostatnia jej wola była, bo jak rodzinie posłać to spalą to, a może ona sama zmieni to.

O Kozłowskich³ pisał do mnie⁴ ks. abp Simon⁵, że w Świętej Inkwizycji nie tylko niedorzeczności znaleziono, ale bluźnierstwa, a teraz dziekan przywiózł wiadomość i ks. Toporski⁶, że już zdecydowano, że sprawa nie tylko heretycka, ale i diabelska. Nie wiem, czy oni pojechali, bo chcę być wiernym temu, co napisałem, że nic wspólnego na teraz z nimi nie mam. Słusznie, że nie dajecie się okradać temu człowiekowi, on powinien wiedzieć, że z łaski naszej został, że naczelnika prosiłem.

Boże błogosław

Czyby on nie mógł pojechać do ks. Bogackiego⁷ i podjąć się jaką setkę rozsprzedać, mógłby mieć na to rabat, ale trzeba go uprzedzić, żeby się targował z księdzem, bo on tylko zysku pilnuje, jak mówił ks. Matulewicz⁸.

¹ Z treści wynika, że list był napisany przed wydaniem przez Stolicę Apostolską dekretu 4 września 1904 r., w którym poleciła rozwiązać stowarzyszenie mariawitów i usunąć Feliksę Magdalenę Kozłowską od kierownictwa tak księżmi, jak i zakonnicami. W sierpniu 1903 r. Kozłowska wraz z ks. Leonem Gołębiowskim i ks. Kazimierzem Przyjemskim wyjechała do Rzymu w sprawie uzyskania zatwierdzenia.

Tekst napisany dwustronnie na kartce formatu: 6,7 x 10,4 cm.

² Tj. ks. Feliks Tacikowski (1858-1931), w 1887 r. został wyświęcony na kapłana, w tym czasie był proboszczem i dziekanen sochaczewskim.

³ Tzn. o mariawitach, tak ich nazwał o. Honorat, biorąc określenie od ich inicjatorki: Feliksy Magdaleny Kozłowskiej.

⁴ List nie zachował się.

⁵ Tzn. abp Franciszek Albin Symon (1841-1918), od 1884 r. rektor Akademii Duchownej w Petersburgu, w 1891 r. prekonizowany na sufragana mohylewskiego, w 1897 r. biskup płocki, ale rząd nie pozwolił mu objąć diecezji zsyłając w głąb Rosji. W tym czasie papież mianował go arcybiskupem tytularnym. Na interwencję Rzymu zwolniono go w 1901 r. z wygnania i przebywał w Rzymie. Pod koniec życia był proboszczem kościoła mariackiego w Krakowie. Wielki przyjaciel zgromadzeń o. Honorata, często interweniował w ich sprawie podczas swego pobytu w Rzymie.

⁶ Tj. ks. Franciszek Toporski (1871-1944), działacz charytatywny na terenie Warszawy. Prowadził zakład opiekuńczo-wychowawczy dla chłopców przy ul. Grójeckiej 38 w Warszawie pod nazwą Izba Rzemieślnicza św. Antoniego, zwany popularnie "Antonianum".

⁷ Tzn. ks. Wincenty Bogacki (1867-1954), profesor seminarium duchownego w Kielcach i redaktor czasopisma "Mariawita" i "Jutrzenka" publikowanych od 1903 r. w Kielcach. Wydawał prace o. Honorata, m.in. dzieło: Czem jest Maryja, t. 1, cz. 1, Kielce 1904.

⁸ Tj. ks. Jerzy Matulewicz (1871-1927), studiował w Akademii Duchownej w Petersburgu oraz we Fryburgu Szwajcarskim, gdzie zdobył doktorat. Wykładał w Kielcach. Współpracował z o. Honoratem w organizowaniu Księży Mariańskich. Zreformował Zgromadzenie Marianów. Od 1918 r. był biskupem w Wilnie. Dnia 28 czerwca 1987 r. został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II.

L i s t 628

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/629

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/629

mps AWP II A XIV cz. 4 nr 629

[Nowe Miasto n. Pilicą, po 4 września 1904 r.]¹

Słyszę, że sprawa mariawitów² już skończona, że Święta Kongregacja przez ks. biskupa Szembeka³ przysłała do Płocka kondemnatę, czy też klątwę na Kozłowską⁴ i wszystkich jej adherentów, i to samo miał przysłać i do Warszawy. Więc czas się wziąć do naszych Ustaw, bo tak w Rzymie radzono, żeby przed ich [mankietników] końcem nie zaczynać swojej sprawy.

Proszę Cię więc, abyś przez swoje córki upomniała się u ks. Owczarka⁵ o oddanie roboty. Przed miesiącem pisał do mnie⁶, że za parę tygodni skończy, więc ma już pewno gotowe. Niech mu powiedzą, że to bardzo pilne. Także zobowiąż Helenę z Przytuliska⁷, żeby mi koniecznie od ks. Toporowskiego⁸ i Rowińskiego⁹ odebrała robotę, i żeby ich przynagliła, aby jak najprędzej oddali, bo to jest bardzo pilne jakby mieli gotowe, to by jeszcze w tym roku na Matki Bożej Niepokalane Poczęcie można by podać wszystko.

Boże błogosław

¹ Z treści wynika, że list pisany po wydaniu przez Stolicę Apostolską dekretu 4 września 1904 r. i przesłanym biskupowi płockiemu Jerzemu Szembekowi, w którym poleciła rozwiązać stowarzyszenie mariawiów i usunąć Feliksę Magdalenę Kozłowską od kierownictwa tak księżmi jak i zakonnicami.

Tekst napisany jednostronnie na kartce liniowanej formatu: 13,5 x 20,8 cm.

² Tzn. mariawityzm, sekta polska powstała w 1893 r. w Płocku z inicjatywy Feliksy Magdaleny Kozłowskiej.

³ Tj. bp Jerzy Józef Szembek (1851-1905). Studiował w Krakowie i Saratowie, gdzie w 1893 r. przyjął święcenia kapłańskie. Dnia 15 kwietnia 1901 r. został prekonizowany biskupem płockim; 9 listopada 1903 r. został przeniesiony na biskupstwo mohylewskie, rządy w nim objął 9 maja 1904 roku. Był również administratorem aspostolskim diecezji mińskiej.

⁴ Tzn. Feliksa Magdalena Kozłowska (1862-1921), inicjatorka mariawitów.

⁵ Ks. Wojciech Stanisław Owczarek (1875-1938) kształcił się w Kaliszu, Włocławku i Petersburgu. W 1898 r. przyjął święcenia kapłańskie, od 1901 r. pracował jako wikariusz w Turku. W 1902 r. został profesorem Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. W latach 1904-1918 był tytularnym proboszczem w Chełmcach koło Kalisza i spełniał różne funkcje w kurii. Za zasługi dla diecezji otrzymał godności kościelne: szambelana papieskiego (1906), kanonika kapituły włocławskiej (1912), prałata (1919). Dnia 29 lipca 1918 r. został mianowany biskupem sufraganem włacławskim, 10 listopada 1918 r. przyjął sakrę biskupią. W 1922 r. założył Zgromadzenie Sióstr "Wspólnej Pracy" od Niepokalanej Maryi, dla którego opracował konstytucje (zob. M. L. J ę d r z e j c z a k, Wojciech Stanisław Owczarek biskup tyt. askaloński, sufr. włocławski, założyciel Zgrom. Sióstr Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi w pięćdziesiątą rocznicę zgonu, "Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne", 54 (1987) 153-297).

⁶ List nie zachował się.

⁷ Tj. s. Józefa (Helena Władzińska, 1864-1928). Była nauczycielką. Dnia 18 marca 1889 r. wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek od Cierpiących, 25 marca 1892 r. złożyła pierwsze śluby, a 19 listopada 1900 r. wieczyste. Była pierwszą i długoletnią mistrzynią nowicjatu Zgromadzenia. W kwietniu 1909 r. wyjechała do Rzymu w sprawie aprobaty Zgromadzenia przez Stolicę Apostolską. Zmarła 15 sierpnia 1928 r. w Warszawie.

⁸ Tj. ks. Franciszek Toporski (1871-1944), działacz charytatywny na terenie Warszawy. Prowadził zakład opiekuńczo-wychowawczy dla chłopców przy ul. Grójeckiej 38 w Warszawie pod nazwą Izba Rzemieślnicza św. Antoniego, zwany popularnie "Antonianum".

⁹ Tj. ks. Józef Alojzy Rowiński (1876-1953). Dnia 7 grudnia 1902 r. przyjął święcenia kapłańskie w archidiecezji warszawskiej. Dnia 30 maja 1906 r. wstąpił do kapucynów i otrzymał imię Prokop, 30 maja 1907 r. złożył profesję. Pełnił kilkakrotnie obowiązki gwardiana w Nowym Mieście n. Pilicą, wikarego i magistra nowicjatu. Był duchowym synem o. Honorata i kontynuatorem pracy nad zgromadzeniami, zwłaszcza jako spowiednik i rekolekcjonista.

L i s t 629

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/416

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/416

mps AWP II A XIV cz. 3 nr 416

[Nowe Miasto n. Pilicą, po 29 września 1904 r.]¹

Jeżeli nie ma jakiej pewnej okazji dzisiaj, to proszę posłać pocztą ten list pod takim adresem, jaki uważasz za najstosowniejszy. Może do jakiej podrzędnej osoby dla wręczenia P². i Józefie³. Może Antoninie Szumskiej⁴ lub Wromblewskiej⁵.

Boże błogosław

¹ List został napisany na odciętej kartce z innego listu skierowanego do o. Honorata, ma której pozostała data: 29 września 1904 r.

Tekst napisany jednostronnie na kartce liniowanej formatu: 6,7 x 13 cm.

² P. – nie można ustalić o kim mowa.

³ Paulina Józefa Reder członkini Zgromadzenia Sóstr Franciszkanek od Cierpiących.

⁴ Antonina Szumska (ur. około 1854 r.), nauczycielka w Zakroczymiu była jedną z trzech sióstr, które 2 lutego 1874 r. ofiarowały się na służbę Bożą i dały początek Zgromadzeniu Sióstr Posłanniczek Królowej Serca Jezusowego (posłanniczki Maryi). Dnia 8 grudnia 1981 r. to ukryte zgromadzenie Stolica Apostolska uznała za Instytut Świecki Służebnic Najświętszego Serca Jezusa (posłanniczki Maryi). W 1992 r. konstytucje instytutu zostały definitywnie zatwierdzone.

⁵ Tzn. Józefa Wromblewska (13.03.1858-4.09.1938), członkini Zgromadzenia Sióstr Posłanniczek Królowej Serca Jezusowego (od 1880 r. Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Pana Jezusa, posłanniczki Maryi).

L i s t 630

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/411

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/411

mps AWP II A XIV cz. 3 nr 411

[Nowe Miasto n. Pilicą, po 12 października 1904 r.]¹

Od dawna zbieram się napisać o tym, co Ty wyrabiasz z tym Klimontowem². Zaufałaś tym dwom Paulinie³ i Feliksie⁴, o których ja tyle złych rzeczy słyszę, a Ty mi nie dajesz wiary. O pierwszej intrygach bardzo jasne są dowody. O Feliksie tyle się nasłuchałem od Różowych⁵, że jest grubianką, kłótliwą, a teraz słyszę, że tylko lubi dobrze jeść, wygodnie spać i o sobie tylko przemyśla, nie o drugich. W każdym zaś razie nie zgadza się z Pauliną. Tamta wybrała swoje faworytki, ta znów swoje, jedne wrą przeciw drugim, to chyba dla utrzymania ciągłej kłótni je razem tam posyłasz.

Miałyście się starać o umieszczenie gdzieś po szpitalach tych infirmerek⁶, a tymczasem siedzą na kupie, jedzą, próżnują, długi robią i kłócą się, a osoby z lepszym duchem wynoszą się od nich.

Boże błogosław

Powykreślałem z Instrukcji matki generalnej serafitek upoważnienie ze strony matki generalnej dla niektórych sióstr, bo tak było poprawione u felicjanek i napisane ze Świętej Kongregacji, że matka generalna nie ma juryzdykcji do udzielania upoważnień, tylko mocą swego urzędu mają tę władzę (urzędniczki i przełożone miejscowe). Różnie o tym czytałem dawniej, ale na teraz trzeba się stosować do tego zdania Świętej Kongregacji i u siebie, i wszędzie tak poprawiać.

Boże błogosław

¹ Z treści wynika, że list został napisany po przeniesieniu się części członkiń Sług Chorych do Klimontowa Sandomierskiego, czyli po 12 października 1904 roku.

Tekst napisany dwustronnie na kartce formatu: 11,3 x 17,8 cm.

² Dnia 12 października 1904 r. część członkiń Sług Chorych pod przewodnictwem Józefy Reder zamieszkała w Klimontowie Sandomierskim.

³ Tj. Paulina Józefa Reder.

⁴ Trudno ustalić, o kim mowa.

⁵ Brak danych.

⁶ Mowa o członkiniach Zgromadzenia Sług Chorych, które powstało 24 lutego 1903 r. w Nowym Mieście n. Pilicą dla pielęgnacji chorych.

L i s t 631

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/990

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/990

mps AWP II A XIV cz. 5 nr 990

[Nowe Miasto n. Pilicą, po 14 października 1904 r.]¹

Bardzo się cieszę, że ks. Bogacki² Was poznał, trzeba będzie kiedy udać się do niego. Bardzo wdzięczny jestem za ofiarę dla Matki Boskiej³.

Niechże się uda do Jolanty⁴, której dziś dopiero tę robotę posyłam, aby ona dawała pisarce instrukcję, bez których nic by nie zrozumiała, a może i nie przeczytałaby. Sama Jolanta musi się w tym dobrze rozpatrzeć zanim zrozumie dobrze wszystko, więc może narazie jej się nic nie da. Chodzi o papier, bo od razu trzeba przynajmniej dwie libry, bo od razu pisze się na cały kwartał czy 90 półarkuszy. Ojciec gwardian⁵ obiecał pisać do Epszteina⁶ w Soczewce, bo za życia o. Bernarda⁷ przysłał nam dużo papieru, że mieliśmy do tego czasu. Pewno i teraz przyśle to będzie na to przepisywanie, bo szkoda tego kratkowanego, ale na ten raz to trzeba go dać.

Nie wiem, czy prosiły Cię o to pisarki, abyś prosiła p. Janowej Łubieńskiej⁸, aby łącznie z Pią⁹ przetłumaczyły resztę Dziennika Marii¹⁰, bo jest tylko do 28 sierpnia, ale nie trzeba tłumaczyć wszystkich tytułów, tj. zdań O.O.O.S., co jest najtrudniejsze a dla mnie bez użytku, tylko dwie rzeczy praktyka i modlitwa świętego, to im bardzo prędko jako zabawka przyjdzie.

Zrób to w moim imieniu prosząc jako ofiarę dla Matki Bożej.

Ta książeczka albo u Ciebie, albo u pisarek być musi.

Boże błogosław

¹ List pisany po śmierci o. Bernarda Jana Gratowskiego, czyli po 14 października 1904 roku.

Tekst napisany dwustronnie na podłużnej kartce liniowanej formatu: 12,9 x 10,7 cm.

² Tzn. ks. Wincenty Bogacki.

³ Tj. na publikację: Czem jest Maryja.

⁴ Tzn. Jolanta Bronisława Muśkiewicz.

⁵ Tj. o. Feliks Leopold Edward Sadowski.

⁶ Brak danych.

⁷ Tj. o. Bernard Jan Gratowski (1834-1904); 2 marca 1860 r. wstąpił do kapucynów w Lubartowie. Studia filozoficzne i teologiczne odbył w Warszawie. Dnia 23 lipca 1865 r. przyjął święcenia kapłańskie w Zakroczymiu. Od 1892 r. przebywał w Nowym Mieście n. Pilicą. Oddawał się pracy nad kartografią. Zmarł 14 października 1904 roku.

⁸ Tzn. Maria Górska (1837-1926), córka Amelii Jezierskiej (1816-1885) i Seweryna Łubieńskiego (1811-1855), od 31 stycznia 1858 r. żona Jana Górskiego (1827-1898), właściciela Woli Pękoszewskiej k. Nowego Miasta n. Pilicą. Penitentka o. Honorata, od 1857 r. tercjarka kapucyńska, członkini Żywego Różańca, prowadzonego przez o. Honorata w Warszawie. Zob. M. z Łubieńskich G ó r s k a, Gdybym mniej kochała, [cz. 1:] Dziennik lat 1889-1895; [cz. 2:] Dziennik lat 1896-1906, Warszawa 1996-1997 (opublikowane części pamiętnika zawierają 19 zeszytów rękopisu, pozostałe 6 od 1963 r. przechowywane są w Bibliotece Narodowej w Warszawie, t. 3 i 4 – sygn. II. 9777, Mf 74807-74808); Z. K r a t o c h w i l, H. I. S z u m i ł, Kapucyni w świetle pamiętnika Marii z Łubieńskich Górskiej, Warszawa 2001 oraz J. M. C y g a n, "Jedyni unici podlascy". Kuźnica unicka w Kolanie 1845-1905, "Podlaski Kwartalnik Kulturalny", (1997), nr 1, s. 31-42.

⁹ Tj. Pia Górska (1878-1977), córka Marii z Łubieńskich i Jana Górskich. Po ukończeniu w 1906 r. kursu pracowała w warszawskich ochronkach, podczas pierwszej wojny światowej była ich wizytatorką. W latach 1922-1928 studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Była malarką i pisarką. Jej obrazy były wystawiane w Polsce, we Włoszech, Holandii i w Stanach Zjednoczonych. Jej dzieła literackie to powieści, opowiadania i artykuły o treści religijno-moralnej.

¹⁰ Chodzi o publikację: Le diurnal de Marie (2 wol., Tournay 1889) o. Piusa de Langogne Sabadel.

L i s t 632

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/202

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/202

mps AWP II A XIV cz. 2 nr 202

[Nowe Miasto n. Pilicą, przed 11 listopada 1904 r.]¹

Proszę Cię, abyś ułatwiła tę korespondencję. Pieniądze 100 rs. z listem moim do p. czy Małkowskiego czy Miłkowskiego² (Jolanta³ lepiej przeczyta) posłać do Heluana⁴ a list mój z kartką ojca gwardiana⁵ z intencjami do Florencji poste restante pod adresem Antoniego Wysłoucha⁶, ale nie pisać, że kapucyn.

Ja odesłałem wszystko, cały dzień pierwszy, aż do 62 strony, chyba nie odebrałyście. Właśnie prosiłem o zwrot.

Boże błogosław

Tylko, żeby się nie omylić z listami.

¹ Z treści wynika, że list był pisany w czasie pobytu o. Antoniego Izydora Kajetana Wysłoucha na kuracji w Heluanie, z której powrócił 11 listopada 1904 r. do Rzymu, czyli przed 11 listopadem 1904 roku.

Tekst napisany dwustronnie na kartce liniowanej formatu: 6,7 x 10,4 cm.

² Mowa o Władysławie Miłkowskim (1838-1928), który był księgarzem, wydawcą i publicystą.

³ Tj. Jolanta Bronisława Muśkiewicz.

⁴ Heluan, egipski kurort nad Nilem w pobliżu Kairu.

⁵Tj. o. Feliks Leopold Edward Sadowski.

⁶ Tzn. o. Antoni Izydor Kajetan Wysłouch.

L i s t 633

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/99

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/99

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 99

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Paula² drukuje już ustawy i ceremoniarz. Chciałbym przeto zaraz mieć aprobatę ks. Sotkiewicza³, która jest na końcu ceremoniarzy pisanych, a podobno i służki mają ją drukować na kartach, to by jeszcze lepsza była.

Boże błogosław

Miałem u siebie ceremoniarz, ale musiałem go odesłać, bo nigdzie go nie widzę.

Boże błogosław

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała rok: 1904.

Tekst napisany jednostronnie na kartce formatu: 7 x 11 cm.

² Tj. Paulina Anna Malecka (m. Paula, 1852-1927) urodziła się w Skoczunach na Żmudzi w wielodzietnej rodzinie ziemiańskiej, przesiąkniętej duchem religijnym i patriotycznym. W r. 1884 wstąpiła do ukrytego Zgromadzenia Posłanniczek Królowej Serca Jezusowego w Wilnie. Dnia 8 grudnia 1885 r. rozpoczęła nowicjat, przed ukończeniem którego odprawiła rekolekcje pod kierunkiem o. Honorata Koźmińskiego w Zakroczymiu i w 1886 r. złożyła pierwsze śluby. Z polecenia o. Honorata od razu otrzymała ustawy dla organizującego się Zgromadzenia Córek Serca Maryi i obowiązek przełożo-nej generalnej. Zgromadzenie to miało za zadanie nauczanie i wychowanie dzieci i młodzieży. Rozpoczęła pracę w Warszawie w środowisku nau-czycielskim i organizowała tu ukryte życie zakonne. Wkrótce udała się do Wilna i na terenach wschodnich aż po Syberię zakładała placówki Zgromadze-nia, tj. domy dziecka, szkoły, sierocińce, ochrony. Założyła również dom w Nowym Mieście n. Pilicą (1903), gdzie przebywał Założyciel. Kierowała Zgromadzeniem przez 36 lat. Starała się o zatwierdzenie Zgromadzenia przez Stolicę Apostolską i otrzymała je w 1907 roku. Była bardzo gorliwą w służbie Bożej. Odznaczała się szczególną siłą woli, żywą wiarą i ufnością w Opatrzność Bożą.

³ Tj. bp Antoni Franciszek Ksawery Sotkiewicz (1826-1901), od 1853 r. profesor seminarium duchownego w Sandomierzu, w 1877 r. został mianowany administratorem archidiecezji warszawskiej, którą rządził do czasu powołania go w 1883 r. na biskupstwo sandomierskie. Bp Antoni F. Sotkiewicz popierał zgromadzenia o. Honorata Koźmińskiego, a kiedy starały się o aprobatę Stolicy Apostolskiej dawał im listy polecające.

L i s t 634

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/102

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/102

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 102

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Zrób tymczasem sama dodatki o socjalizmie, jakie uważasz potrzebne, a ja potem w swoim czasie razem z innymi poprawkami przejrzę. Trzymałem się wprzódy tej zasady, że Ustawy pisze się na zawsze. Dziś jest socjalizm, a za kilkadziesiąt lat może będzie co innego, ale teraz wylazł w tak grożący sposób, że niepodobna, aby zgromadzenia nie poczuwały się do obowiązku walczenia z nim.

Posyłam kolędy dla Kleniewskich z Kluczkowic², dla Kleniewskich z Opola³, dla Delfiny⁴, dla Makomaskiej⁵, i dla brata⁶, ale Delfina jest w Wisbaden.

Ten maruda Gumowski⁷ nie oddał dotąd listu i ona też nic o tym nie wspomina do mnie, a wyjeżdża za granicę. Jak tam te listy porozsyłasz, to ja nie wiem.

Boże błogosław

Jedna kolęda⁸ została na przypadek, a może poślesz ją Celestynie⁹ bo ona chciała to drukować, to niechże by z tym dodatkiem drukowała.

Dzięki Bogu, że Górska¹⁰ nic innego nie słyszała jak to, o czym od dawna wiedzieliśmy. Nic dziwnego, że nie chciałaby być spadkobierczynią złodzieja.

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany dwustronnie na kartce kratkowanej formatu: 10,7 x 14 cm.

² Tzn. Jan Kleniewski (1845-1918) i jego żona Maria z Jarocińskich (1863-1947), ziemianie na Lubelszczyźnie (z Kluczkowic). Jan w 1899 r. brał udział krótko w pracach Lubelskiego Stowarzyszenia Rolniczego, którego został prezesem. W 1906 r. wszedł do Rady Nadzorczej Polskiej Macierzy Szkolnej. W jego majątku były prowadzone przez siostry służki tajne szkółki elementarne i zawodowe. Maria zaś stworzyła pierwszą, nowocześnie pojętą kobiecą organizację społeczno-zawodową ziemianek w Polsce.

³ Tj. Władysław Kleniewski (1845-1918) i jego żona Maria z Grzybowskich (1857-1935) z Opola Lubelskiego.

⁴ Mowa o Marii Delfinie Pelagii Potockiej.

⁵ Zofia Makomaska, właścicielka dóbr ziemskich w Krojczynie k. Włocławka. Ofiarowała 10000 rubli na kupno domu na szpital. Pieniądze te oddała do dyspozycji o. Honorata.

⁶ Może chodzić o brata o. Honorata, Aleksandra Koźmińskiego (1828-1909). Aleksander zmarł w zakładzie dla paralityków pw. św. Ładysława przy ul. Belwederskiej w Warszawie, który prowadziła Felicja Piotrowska.

⁷Mowa o Gumowskim, drugim mężu Eweliny (z Leszczyńskich) Rościszewskiej.

⁸ Akapit: "Jedna kolęda ... drukowana" – napisał o. Honorat na lewym marginesie pierwszej stronicy.

⁹ Tj. Celestyna Aleksandra Szczepkowska (1867-1957). Należała do Zgromadzenia Córek Maryi Niepokalanej. Pełniła tam obowiązki radnej generalnej i przełożonej prowincji wileńskiej (1900). Będąc bardzo trudną we współżyciu oderwała tę prowincję od łączności ze Zgromadzeniem. Po odjeściu od sióstr niepokalanek złączyła się ze swoją siostrą Magdaleną Zofią i zamieszkała w Otwocku. Zmarła tamże pod opieką sióstr wynagrodzicielek.

¹⁰ Tzn. Maria z Łubieńskich Górska.

L i s t 635

List do Matki Roży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/1309

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/1309

mps AWP II A XIV cz. 7 nr 1309

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Można by w tym obrazku Matki Bożej Czyśćcowej, aby Pan Jezus zamiast szkaplerza Krew Najświętszą zlewał albo Aniołowie ją zbierali. A czy nie lepiej byłoby taką Matkę Boską Pocieszycielkę Strapionych, wymalować te gołąbki mogłyby i dusze wybrane i strapione, i czyśćcowe prezentować.

Czy w tych arkuszach odesłanych jest już wszystko co było wskazane i to co było do dodania z pierwszych tomów Kroniki², które Weronika³ u siebie ma, co przekreśliłem u Jolanty⁴, ale trzeba, aby Weronika dopisała.

Boże błogosław

List potem przygotuję.

¹ Data ustalona na podstawie życiorysu adresatki.

Tekst napisany jednostronnie na kartce kratkowanej formatu: 7,1 x 11,1 cm.

² Chodzi o publikację: Annales, sive Sacrae Historiae Ord. Min. Capuccinorum S. Francisci, t. I: 1525-1580, t. II: 1581-1612, Lugduni 1632, 1639.

³ Tzn. Weronika Wiktoria Trojanowska, obliczanka.

⁴ Tj. Jolanta Bronisława Muśkiewicz.

L i s t 636

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/106

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/106

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 106

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Jeżeli Matce Józefie^2, to można posłać ten list, ona powinna to roztropnie rozważyć, ale przy tym napisz i od siebie, i do Józefy tłumacząc je³ i do nich, aby więcej ulegały i ufały.

Boże błogosław

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany jednostronnie na kartce liniowanej formatu: 6,5 x 10,3 cm.

² Tj. m. Józefa (Maria) Chudzyńska.

³ Tzn. ochroniarki.

Li s t 637

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/107

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/107

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 107

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Zapomniałem prosić Cię za Benigną², żebyś była dla niej matką i wysłuchała cierpliwie i uwzględniła, co można, bo ona do ostateczności dochodzi.

O wielkim głodzie w nowicjacie już Ci mówiłem, miałaś temu zapobiec.

Kościół nawet nie pozwala przyjmować neofitek, trzeba by bardzo wyjątkowych darów dla dyspensowania ich.

Boże błogosław

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany jednostronnie na kartce formatu: 6,5 x 10 cm.

² Tj. Anna Skrzypczyńska (ur. 19 kwietnia 1880 r.), 2 lutego 1898 r. wstąpiła do Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 2 sierpnia 1900 r. została przyjęta do nowicjatu i otrzymała imię Benigna, 2 lutego 1904 r. złożyła pierwsze śluby. W 1908 r. wystąpiła.

L i s t 638

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/112

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/112

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 112

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Jezuici już przysłali obrazki, właśnie wczoraj posłałem je do Jolanty², żeby skorowidz z nich zrobiła, żeby można widzieć, które na który dzień wypada wybrać, to jest takie, o których jest na ten dzień mowa. Obiecał mi też Szczepkowski³ wystarać się o zagraniczne obrazki tajemnic życia Matki Bożej.

Cieszę się, że zgadzasz się ze mną co do wydawnictwa. Przypomnij mi, abym Ci przysłał list ostatni ks. redaktora⁴, bo teraz znaleźć go nie mogę.

Boże błogosław

Niech⁵ Cię Bóg na Twoje postanowienia błogosławi szczególnie co do zamykania się o 7-ej.

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany jednostronnie na kartce liniowanej formatu: 10,4 x 13,2 cm.

² Tj. s. Jolanta Bronisława Muśkiewicz.

³ Tzn. Mateusz Szczepkowski (1874-1936). W 1892 r. ukończył gimnazjum w Warszawie, następnie podjął działalność kulturalno-oświatową. W 1897 r. założył w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej 23 wypożyczalnię książek, a w 1898 r. także księgarnię nakładową. W 1901 r. podjął działalność wydawniczą. Wydawał głównie dzieła z zakresu teologii i podręczniki do nauki religii.

⁴ Tj. ks. Wincenty Bogacki (1867-1954), profesor seminarium duchownego w Kielcach i redaktor czasopisma "Mariawita" i "Jutrzenka" publikowanych od 1903 r. w Kielcach. Wydawał prace o. Honorata, m.in. dzieło: Czem jest Maryja, t. 1, cz. 1, Kielce 1904.

⁵ Akapit: "Boże błogosław... o 7^ej" – napisał o. Honorat ołówkiem.

L i s t 639

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg. : rps AGMSCz I 3 a 1/113

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/113

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 113

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Siostry amerykańskie i krakowskie² dopominają się o historię Zgromadzenia i mają rację, bo ja mam wiele materiałów, z których nikt inny korzystać nie może, a śmierć za pasem.

Czy Ty nie wiesz, gdzie są listy sióstr felicjanek kilkanaście paczek grubych pewno wyniesione przez Filipinę³ do jej siostry⁴.

Potem czyby można znaleźć jaką siostrę tak zaufaną, żeby ona mogła te listy przeglądać i opuszczać⁵ rzeczy [nieistotne], a zakreślać rzeczy do historii przydatne, czy też ja sam musiałbym to spełniać.

Co się tyczy tych Sług Chorych⁶ to ja nie myślę, aby one tylko do obłąkanych były, ale do wszystkich chorych i do szpitali, i nie trzeba się spieszyć z ustawami i nie obarczać ich ćwiczeniami i wspólnych ćwiczeń wcale im nie dawać tymczasem, niech odmawiają ranne i wieczorne pacierze. Officjum z Ojcze nasz po polsku, rano medytację czytanie jedno przez kwadrans i rachunek sumienia, to dość dla nich.

Ta Zofia⁷ u Wspomożycielek⁸ nie może do nich przylgnąć, czyby nie była do tych co chorym służą, Jadwiga⁹ niech będzie starszą a niech się do Ciebie odnoszą.

Boże błogosław

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany dwustronnie na kartce liniowanej formatu: 7,5 x 12 cm.

² Tzn. członkinie Zgromadzenia Sióstr św. Feliksa z Cantalice.

³ Tj. Franciszka Filipina Juszkiewicz.

⁴ Brak danych.

⁵ Jeden wyraz nieczytelny.

⁶ Tzn.. Zgromadzenie Sług Chorych, które powstało w 1903 r. w Nowym Mieście n. Pilicą.

⁷ Mowa o Zofii, członkini sióstr wspomożycielek; brak bliższych danych.

⁸ Tzn. Zgromadzenie Sióstr Wspomożycielek Dusz Czyśćcowych (wspomożycielki) zostało założone 13 listopada 1889 r. w Zakroczymiu przez o. Honorata Koźmińskiego przy współudziale Wandy Marii Olędzkiej (Olendzkiej, 1862-1915). Jej następczynią i pierwszą przełożoną generalną była Natalia (z. Małgorzata) Nitosławska (ok. 1848-1900). Ustawy zobowiązywały członkinie do składania oprócz trzech ślubów zakonnych czwartego, na mocy którego zrzekały się one na korzyść zmarłych wszystkich zasług zebranych za życia i modlitw ofiarowanych w ich intencji po śmierci. Głównym zadaniem Zgromadzenia jest modlitwa za zmarłych, niesienie pomocy Kościołowi cierpiącemu przez podejmowanie w tej intencji służby najbardziej potrzebującym opieki, zwłaszcza ludziom w podeszłym wieku i dzieciom. Dnia 15 sierpnia 1982 r. Zgromadzenienie otrzymało zatwierdzenie Stolicy Apostolskiej. Od września 1994 r. dom generalny ma swoją siedzibę w Sulejówku k. Warszawy.

⁹ Jadwiga Wolska początkowo pocieszycielka. Została wraz z Eweliną Bielińską skierowana przez o. Honorata do opieki nerwowo chorej Marii z Jełowickich Szymanowskiej, siostry Pelagii z Jełowickich Popławskiej.

L i s t 640

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/133

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/133

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 133

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Jak tam uważasz z Weroniką², ale strzeż się, abyś nie wzięła na siebie większego kłopotu niż z Karolcią³, bo u niej takie ataki częste i dochodzą do coraz większego stopnia, teraz już parę dni trwa w takim usposobieniu, jakby bliska była obłędu. Boję się, że narazisz swój pokój i zdrowie.

Czyż nie dość jak z daleka nad nią czuwać będziesz.

O jakie to środki chodzi dla siostrzeńca⁴ Jolanty⁵. Ja myślę, że o. Antoni⁶ mógłby pomóc. Poznał w Zakopanem bardzo zacnych magnatów⁷, którzy mu się oświadczyli z gotowością popierania dobrych czynów.

Załączam parę listów, na które odpowiedzieć nie umiem i proszę, abyś ty zleciła to komu potrzeba.

Boże błogosław

Popławska⁸ musiała plotkę jakąś złapać, bo Grzybowski⁹ na wyjezdnym widział się z Mateuszem¹⁰ i ten nic mu nie mówił.

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany dwustronnie na kartce liniowanej formatu: 6,9 x 13 cm.

² Tj. Weronika Wiktoria Trojanowska, obliczanka.

³ Tzn. Karolina Kahl (ok. 1850-po 28 II 1913 r.), córka Hieronima (1817-ok. 1883), brata Aleksandry Koźmińskiej (matki o. Honorata), przez jakiś czas była (do 1888 r.) członkinią sióstr służek.

⁴ Brak danych.

⁵ Tj. Jolanta Bronisława Muśkiewicz.

⁶ Tj. o. Antoni Izydor Kajetan Wysłouch.

⁷ Trudno ustalić, o kogo chodzi.

⁸ Tj. Pelagia z Jełowickich Popławska, która w różny sposób spieszyła z pomocą ukrytym zgromadzeniom.

⁹ Tzn. Michał Grzybowski (1834-1914), tercjarz, dobrodziej dzieł o. Honorata. Po powstaniu styczniowym został zesłany na Syberię, gdzie wyspecjalizował się w felczerstwie. W 1900 r. został mianowany przełożonym generalnym braci Sług Maryi, a później przesunięty do Sług św. Rodziny.

¹⁰ Tj. Mateusz Szczepkowski, drukarz.

L i s t 641

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/138

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/138

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 138

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Powiedz z łaski swojej Gozimirskiej², że taka pomoc jaką mi daje jest żadna, jeżeli przez 7 godzin, jak się zobowiązała jedną ćwiartkę mi przysłała i to połowa wyrazów jest po łacinie, a reszta bardzo fałszywie nieraz tłumaczona, tak że ja muszę więcej sobie zadać pracy poprawianiem, niż gdybym sam to przetłumaczył. Myślałem, że przynajmniej ze 2 arkusze na dzień napisze i że się wprawi coraz lepiej, boć przecież nie zadając sobie żadnej pracy tylko zostawiając wyrazy łacińskie, to chyba można przez godzinę, ćwiartkę napisać. Nie mamy przecież takich funduszów, aby taką nędzną pracę całkowitym utrzymaniem opłacać. Może sobie lekcje znajdzie lub inny sposób utrzymania obmyśli, a za taką robotę ledwo by można za arkusz, tak jak za przepisanie płacić.

Może bym ja Ci odesłał tę Twoją ustawę, i na potem poprawki zostawił, bo chciałbym już wykończyć do cenzury tę robotę o Najświętszej Pannie³? Czy też zależy Ci na tym, aby teraz to zrobić.

Boże błogosław

¹ Data ustalona na podstawie treści, gdzie jest mowa o publikacji: Czem jest Maryja? Czyli zbiór tajemnic, przywilejów, łask, cudów i uwielbień Przenajświetszej Bogarodzicy według dni roku ułożony, t. 1, cz. 1, Kielce 1904. Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1905.

Tekst napisany jednostronnie na kartce kratkowanej formatu: 13,4 x 16,6 cm.

² Tj. Anna Gozimirska.

³ Może chodzić o publikacje: Czem jest Maryja?

L i s t 642

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/149

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/149

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 149

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Trzeba, żebyś w imieniu Elżbiety² załatwiła ten interes z Głębockim³. Napisać, że ja się tym nie zajmuję, ale można by wymówić, że Głębocki postąpił z Elżbietą jak żyd korzystając z zapału Elżbiety wytargował cenę taką, że wszyscy podziwiają jak można za takie bohomazy, które tak szpecą dzieło takie ceny podawać.

Oprócz kilku obrazów wykończonych, reszta jest tandetą, ale trzeba pamiętać, że tam był urzędowy kontrakt, to ona ma prawo upominać się.

Boże błogosław

Może będziesz łaskawa wysłać ten drugi list do Matki Anny, felicjanki⁴, bo ja go nie rozumiem. Idzi⁵ może markę przyłożyć, ile razy potrzebne.

Matki przasnyskie⁶ 6 rs ofiarują na książki.

Boże błogosław

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany dwustronnie na kartce liniowanej formatu: 6,7 x 10,5 cm.

² Chodzi o m. M. Elżbietę Annę Stummer, która załatwiała różne sprawy wydawnicze będąc (przed m. Różą Anielą Godecką) sekretarką o. Honorata.

³ Tj. Adrian Głębocki (1833-1905) po skończeniu studiów (1850-1857) w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie pracował w malarnii teatralnej. W latach 1863-1873 był nauczycielem rysunku w gimnazjum w Częstochowie. W 1873 r. osiadł w Warszawie, gdzie kontynuował pracę pedagogiczną, początkowo w Instytucie Głuchoniemych, następnie w III Gimnazjum oraz w Szkole Realnej (do 1894 r.), uczył też w niedzielnych szkołach rzemieślniczych. Adrian Głębocki był malarzem, rysownikiem. Najliczniejszą pozycję w jego dorobku malarskim stanowią obrazy religijne malowane dla kościołów warszawskich. Tematyce religijnej poświęcił wiele cyklów rysunków, wykonywał ilustracje, głównie obiektów sztuki kościelnej, m. in. do "Tygodnika Ilustrowanego", "Kłosów", "Biesiady Literackiej", pisał także artykuły o sztuce i jej zabytkach.

⁴Tj. m. Maria Anna Jadwiga Bielska (1821-1907) z Lublina, córka duchowna o. Prokopa Leszczyńskiego. Do Zgromadzenia Sióstr Felicjanek wstąpiła w Warszawie w 1859 r. już jako osoba wykształcona i z dużym doświadczeniem życiowym, toteż od początku życia zakonnego powierzano jej odpowiedzialne obowiązki. Była radną generalną, wizytatorką ochron, a przed samą kasatą w 1864 r. pełniła urząd przełożonej domu macierzystego przy ul. Danielewiczowskiej w Warszawie. Rozproszenie spędziła u rodziny w lubelskiem.

Po zatwierdzeniu Zgromadzenia w Galicji przez rząd austriacki została wysłana w grudniu 1865 r. do Krakowa przez m. M. Angelę Zofię Truszkowską, działającą w porozumieniu z o. Honoratem, aby tam zorganizować na nowo życie zakonne. W czasie pobytu Matki Założycielki w Łowiczu zarządzała w Galicji siostrami przybywającymi z rozproszenia i przyjmowała nowe. W latach 1866-1869 zajmowała się budową klasztoru na Smoleńsku w Krakowie. W 1868 r. została wybrana na matkę konwentu, a po ustąpieniu w 1869 r. z urzędu przełożonej generalnej m. M. Angeli – dla dopełnienia jej trzyletniej kadencji – została wybrana na ten urząd.

W dalszych latach życia zakonnego była radną generalną, kilkakrotnie przełożoną domu macierzystego i filialnego oraz bibliotekarką. Zajmowała się także publikacją książek o. Prokopa Jana Tomasza Leszczyńskiego. W 1874 r. towarzyszyła przełożonej generalnej m. M. Magdalenie Anieli Borowskiej, przełożonej generalnej w podróży do Rzymu, podjętej w celu zatwierdzenia ustaw Zgromadzenia.

Matka Maria Anna po ciężkiej chorobie raka zmarła 10 stycznia 1907 r. w domu macierzystym w Krakowie. Została pochowana na cmentarzu Rakowickim w grobie Zgromadzenia.

⁵ Tj. brat Idzi (Andrzej Stępień).

⁶ Tzn. Mniszki Klaryski Kapucynki z Przasnysza.

L i s t 643

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/180

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/180

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 180

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Pisze mi Leonia², że będzie teraz okazja za granicę, chcę więc przesłać to co pisała, ale potrzeba jakiej osoby bardzo pewniej, coby to przewiozła do Warszawy i jej wręczyła. Jeżeli będzie w tych dniach, to daj mi znać.

Boże błogosław

Pochwalam to wszystko, co projektujesz z infirimerkami^3, ale zawsze boję się tych nauk, aby Ci nie zaszkodziły i bardzo zalecam ostrożność.

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany jednostronnie na kartce formatu: 6,5 x 10,4 cm.

² Tj. m. Honorata Eleonona Ludwika Motylowska, współzałożycielka sług Jezusa.

³ Tzn. członkiniami Zgromadzenia Sług Chorych.

L i s t 644

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/181

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/181

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 181

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Nie wiem, co znaczy ten list i od kogo jest pisany. Gdyby to od siostry Rutowskiej², ale ona jak mówiła Bronisława³ jest w Rodzinie Marii⁴, a ta pisze, jakby była w Rodzinie Marii, a teraz jest ich trzy tylko i chcą ustawy na wzór Rodziny Marii, i pewno ukryte życie prowadzą.

Ja Rutowskiej ani fabrycznych, ani służek nie narzucałem, tylko kazałem zastanowić się przed Bogiem i wybrać z kilku, które jej przedstawiłem. Ale zwykle dodaje, że jeżeli nie ma żadnej inklinacji do innych zgromadzeń, to radzę służki, bo na tyle tysięcy ich bardzo mało mają wykształconych, a biskupi żądają tego, aby do ich kierunku były oświecone osoby, bo wielkie niedorzeczności czasem one przełożone z wieśniaczek robią i Ciebie proszę, abyś o nich pamiętała, bo rzeczywiście najwięcej potrzebują, a na tyle tysięcy zaledwie kilka jest jako tako wykształconych, nawet na prowincjałki nie ma.

Straszy mnie Jadwiga Harting⁵, że jeżeli nie pozwolę jej odwieść brata⁶ za granicę, to pójdzie do Piotrkowa oskarżyć, że są ukryte zgromadzenia. Na to ostro jej odpowiadam, ale chodzi o to, żeby ten list mógł kto doręczyć do ręki jej, żeby nie był przejęty.

Przysłał mi ksiądz⁷ kopertę z taką marką. Pewno dla odkrytej odpowiedzi, ale ja nie mogę posyłać odkrytej, bo to bardzo dopytują o to kto upoważnień udziela, więc chyba inną markę położysz na nim i zakleisz.

Boże błogosław

Może ta Anna⁸ mogła by tłumaczyć "Diurnal Marii"⁹, bo ja mam tylko styczeń i kilka dni lutego i wypisuję z niego tytuły na każdy dzień.

A może by się nauczyła z łacińskiego tłumaczyć, bo ma zdolności do języków, to bym przysłał jej robotę.

Alojzę¹⁰ można zmienić i trzeba na Eustachię¹¹. Ale kwestia mistrzyni jest bardzo ważna i jest obawa, aby nie ustało w Zgromadzeniu zwierzanie się i dbanie o postęp duchowy. Z przełożonymi zawsze są stosunki urzędowe, które onieśmielają do otwierania się, trzeba się namyśleć lepiej, bo ta rzecz ma dwie strony.

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany dwustronnie w kolumnach na podłużnej kartce liniowanej formatu: 13 x 10,5 cm.

² Tj. Marianna Rutowska (1870-1928), od 1890 r. była zjednoczoną w Zgromadzeniu Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Po latach, 1 stycznia 1913 r. podjęła życie wspólne i rozpoczęła nowicjat, otrzymała imię Michalina. Dnia 6 stycznia 1914 r. złożyła pierwsze śluby, a 30 czerwca 1926 r. wieczyste. Zmarła 28 kwietnia 1928 r. w Częstochowie.

³ Nie wiadomo, o kim mowa.

⁴ Mowa o Zgromadzeniu Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi założonym w 1857 r. w Petersburgu przez ks. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, późniejszego arcybiskupa warszawskiego. Został on beatyfikowany 18 sierpnia 2002 r.w Krakowie przez papieża Jana Pawła II, podczas jego pielgrzymki do Ojczyzny.

⁵ Jadwiga Harting 15 sierpnia 1900 r. została przyjęta do nowicjatu Zgromadzenia Sióstr Wspomożycielek Dusz Czyściowych i otrzymała imię Gertruda. W 1901 r. wystąpiła.

⁶ Brak danych.

⁷ Trudno ustalić, o kim mowa.

⁸Tj. Anna Gozimirska.

⁹ Mowa o publikacji: Le Diurnal de Marie (2 wol., Tournay 1889) o. Piusa Sabadel.

¹⁰ Tj. Alojza Maria Puzynowska.

¹¹ Tzn. Eustachia Katarzyna Solarska (1875-1916), 18 grudnia 1892 r. wstąpiła do Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 22 grudnia 1894 r. została przyjęta do nowicjatu i otrzymała imię Eustachia, we wrześniu 1899 r. złożyła pierwsze śluby, a 4 kwietnia 1904 r. profesję wieczystą. Zmarła 18 marca 1916 r. w Częstochowie.

L i s t 645

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/182

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/182

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 182

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Wcale Ustaw nie poprawiałem, tylko przy pierwszem czytaniu zrobiłem parę adnotacji, ale odesłałem tymczasem nieoprawione.

Nie można według swoich ustaw drugim wskazywać, bo nie są takie jak być powinny.

Widzę z tego, co Jolanta² pisze, że niektóre zgromadzenia mają wyjątkową zależność od zakonu.

Więc widać, że można to wyrobić.

Czego Ty się ciągle tymi księżmi³ zajmujesz; proszę Cię, abyś się w to nie wdawała. Ksiądz Zaremba⁴ nigdy nie należał i nie będzie należał.

Trzeba głęboko obmyśleć tak warunki przyjęcia, jak inne rzeczy w Ustawach.

Boże błogosław

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany jednostronnie na kartce liniowanej formatu: 6,3 x 13 cm.

² Tj. Jolanta Bronisława Muśkiewicz.

³ Tzn. mariawitami, przed odłączeniem się od Kościoła [dopisek adresatki].

⁴ Tj. ks. Aleksander Zaremba (1857-1907), od 1881 r. profesor seminarium duchownego w Płocku. Poza pracą dydaktyczną prowadził działalność pisarską, od 1896 r. redaktor i wydawca encyklopedii bpa Michała Nowodworskiego. Nadto od 1893 r. komisarz zgromadzeń zakonnych na terenie diecezji płockiej; osobiście życzliwy o. Honoratowi i jego zgromadzeniom.

L i s t 646

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/190

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/190

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 190

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Można Bielińską² zachęcać do Sług Chorych³.

I można jeść mięso oprócz piątku, ale trzeba mi o tym przypomnieć na spowiedzi.

Boże błogosław

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany jednostronnie na kartce formatu: 7,9 x 12,9 cm.

² Tj. Ewelina Bielińska, pielegniarka, którą o. Honorat skierował do opieki nad nerwowo chorą Marią Szymanowską, siostrą Pelagii z Jełowickich Popławskiej.

³ Tzn. Zgromadzenie Sług Chorych od Najświętszego Serca Jezusowego.

L i s t 647

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/194

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/194

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 194

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Bądźcie ostrożne z tymi kupnami, bo o to na Mariówkę wszystkie starsze² oburzają się i radzą jej sprzedanie, to że za wiele ziemi, to że gospodarstwo za wielkie, to że zbyt trudne, bo komunikacja niełatwa itp.

Ja nie zakazuję ani odradzam, tylko zastanowić się i poradzić wszystkich starszych zalecam.

Boże błogosław

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany ołówkiem jednostronnie na kartce formatu: 10,3 x 13,1 cm.

² Tzn. przełożone.

L i s t 648

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/200

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/200

mps AWP II A XIV cz. 1 nr 200

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Ludwice² powiedzcie, jak się stało i że teraz trzeba, się znieść z Łozińską³ może ona nie ma kogo dać. Dlaczego nie przyjąć placu. Jeżeli to, coś pisała 1500 rs. to bardzo drogo, bo za te pieniądze w Zakroczymiu piękny dom z ogrodem i placem serafitki⁴ kupiły. Można na imię Magdaleny⁵ kupić.

Nie odebrałem żadnego listu od Gabrieli⁶, już odpowiedziałem raz, żeby się dopominała o odpowiedź.

Obrazy później poszukam. Oblicza już dawno znaleźć nie mogę.

Boże błogosław

Pisze Chudzyńska⁷, że nie może przyjąć dwóch Twoich, ma 50.

¹ Nad tekstem m. Róża Aniela Godecka napisała ołówkiem rok: 1904.

Tekst napisany dwustronnie na kartce kratkowanej formatu: 6,8 x 10,5 cm.

² Tj. m. Waleria Ludwika Montforta Gąsiorowska.

³ Tzn. Maria Łozińska (1877-1954), urodziła się w rodzinie nauczycielkiej. Jako uczennica drugiego gimnazjum w Warszawie uczęszczała na wieczory dyskusyjne w czytelni założonej przez Zofię z Lipskich Krzymowską. Po ukończeniu nauki wraz z swoją siostrą Bronisławą wstąpiła do nowoorganizującego się Zgromadzenia Sióstr Pocieszycielek Najświętszego Serca Jezusowego, którego współzałożycielką była m. Gertruda Zofia z Lipskich Krzymowska. W marcu 1896 r. wyjechała do Nowego Miasta n. Pilicą, by pod kierunkiem o. Honorata Koźmińskiego odbyć nowicjat. Była jedną z sześciu sióstr, które pobłogosławił Założyciel w święto Bożego Ciała w świątyni kapucyńskiej w Nowym Mieście n. Pilicą. Dnia 25 marca 1897 r. złożyła pierwsze śluby, następnie 19 października 1908 r. na okres trzech lat, a 19 sierpnia 1912 r. wieczyste.

W styczniu 1904 r. została z nominacji przełożoną generalną Zgromadzenia. Urząd ten pełniła przez dwa i pół roku w trudnych warunkach, do wyborów kapituły generalnej, która miała miejsce 25 lipca 1906 roku. Wtedy obowiązki te przejęła s. Beatryks Janina Wolska.

Matka Klara w późniejszym okresie była przełożoną domu, ekonomką i radną generalną. Przez wiele lat była nauczycielką w Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie. Odznaczała się prawością charakteru, duchem modlitwy i umiłowaniem życia ukrytego. Zmarła 27 stycznia w 1954 roku.

⁴ Tzn. Zgromadzenie Córek Matki Bożej Bolesnej (serafitki).

⁵ Tj. Stanisława Pia Marczewska (1870-1931), 19 listopada 1894 r. została przyjęta do nowicjatu Zgromadzenia Małych Sióstr i otrzymała imię Magdalena. Dnia 11 sierpnia 1897 r. złożyła pierwsze śluby, a 23 stycznia 1902 r. wieczyste. Zmarła w Łodzi.

⁶ Tzn. Gabriela Marianna Środa (1868-1942), w 1890 r. została przyjęta do zjednoczonych Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Dnia 2 lutego 1900 r. rozpoczęła nowicjat i otrzymała imię Gabriela, 19 marca 1902 r. złożyła pierwsze śluby, a 26 sierpnia 1907 r. profesję wieczystą. Zmarła 23 marca 1942 roku.

⁷ Tj. m. Józefa Chudzyńska.

L i s t 649

Do Matki Róży Anieli Godeckiej

Oryg.: rps AGMSCz I 3 a 1/203

Odpis: mps AGMSCz I 3 a 1a/203

mps AWP II A XIV cz. 2 nr 203

[Nowe Miasto n. Pilicą, 1904 r.]¹

Zobacz w liście Magdaleny, zwiastunki², co to o Tobie księża mówią i słusznie. Co ja mam za kłopot z tymi pisarkami!³ Spuściłem się na nie, a teraz widzę, że mi nie tłumaczyły tego, co wskazałem i bardzo wiele wskazówek opuszczonych i muszę na nowo wiele rzeczy układać. Proszę, po przeczytaniu pierwszego dnia, a przed przepisaniem, odesłać aż od działu V począwszy – do końca.

Boże błogosław

Z tym wszystkim myślę, że kiedy księża mariawici się usunęli sami, to teraz niech do nich nie chodzą, aż się poprawią; ale niech to nie ode mnie pochodzi.

¹ List pisany w okresie pracy nad publikacjami: Czem jest Maryja? i tomem trzecim Święty Franciszek Seraficki, czyli w 1904 roku.

Tekst napisany ołówkiem dwustronnie na kartce formatu: 9,1 x 11,5 cm.

² Chodzi o m. Magdalenę Zofię Szczepkowską.

³ Tzn. siostry, które pomagały o. Honoratowi w pracy pisarskiej i wydawniczej.

Brudkowska Może chodzić o Wirydianę Stanisławę Brudkowską (1873-1958), 19 marca 1897 r. została przyjęta do nowicjatu Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi i otrzymała imię Wiridiana. Dnia 11 września 1901 r. złożyła pierwsze śluby, a 24 września 1904 r. profesję wieczystą. Zmarła 3 października 1958 r. w Markach.

Czcigodna Sł. B. Aniela Godecka

Listy do m. Anieli (15)

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz